26-04-2018
Er is Europese regelgeving in de maak die per 1 september 2020 de levering van álle lichtbronnen met minder dan 85 lumen per Watt output gaat verbieden. Tot nu toe had theaterverlichting bij de overgang naar energiezuiniger lichtbronnen een uitzonderingspositie. Als dit voorstel wordt aangenomen is dat voorbij en zijn de consequenties veel verstrekkender dan het uit de schappen halen van alleen conventionele lichtbronnen. De waarde van 85 lm/W is namelijk dusdanig ambitieus dat zelfs professionele ledarmaturen niet aan deze norm kunnen voldoen. De Britse ALD, de associatie van lichtontwerpers, geeft als voorbeeld dat zelfs de highend ETC Source Four LED Lustr2 een maximale output heeft van 5882 lumen en daarbij 160 Watt verbruikt. Dat is 36,7 lumen per Watt en dus ver beneden de voorgestelde EU-norm.
De ALD meldt ook dat ledproducenten aangeven in 2020 waarschijnlijk nog niet de techniek te hebben om voor de professionele markt een lamp te ontwikkelen die aan de norm voldoet. Hier tekent zich een levensgroot probleem af: als ook ledlicht geen oplossing is, komt strikt genomen al het professionele licht in de gevarenzone. Dan is investeren op dit moment riskant en is het vooral afwachten wat de producenten de komende twee jaar aan innovaties op de markt kunnen brengen. Intussen lijkt het de moeite waarde om zoveel mogelijk voorraden aan lampen op te kopen, te meer omdat het niet gaat om een verbod op het gebruik van lampen en/of armaturen die al in bezit zijn. Het gaat uitsluitend om een verbod van de levering van lampen die per 1 september 2020 niet aan de nieuwe regels voldoen.
In een volgend nummer van Zichtlijnen zal de stand van zaken, de consequenties van de regelgeving en de mogelijke oplossingen worden bespreken. Op dinsdag 12 juni is er over dit onderwerp al een STEPP-contactdag in het Concertgebouw te Brugge met o.a. Henk van der Geest. VPT-leden betalen net als STEPP-leden € 60,-. Zie voor meer informatie: Facebook: savestagelighting en: ald.org.uk
Uitgebreide Documentatie is te vinden in de openbare dropbox van ALD.
Door Henk van der Geest vertaalde en bewerkte tekst van de ALD, de associatie van Britse lichtontwerpers:
Staat het werk in de lichtindustrie op de tocht?
Belangrijk of niet, maar als je van het licht bent moet nu even opletten.
Anders wordt je over twee jaar wakker om tot de conclusie te komen dat alles wat door licht zichtbaar gemaakt wordt - hoe decors, kostuums, rekwisieten en de acteurs er uitzien op het toneel - totaal anders lijkt. En waarschijnlijk tamelijk verschrikkelijk anders.
Door de Europese Unie worden nieuwe regels voor energiezuinig licht voorgesteld die in september 2020 in moeten gaan. Deze gaan ook gelden voor apparatuur voor theater en evenementen. Er is in de afgelopen tijd aandacht aan besteed door de ‘Save Tungsten Lighting’ groep. Deze mensen hebben de nieuwe regels inmiddels heel goed bestudeerd en ze luiden hierover de noodklok. Het ziet er naar uit dat de voorstellen véél meer impliceren dan het verdwijnen van de traditionele halogeenlamp.
Geen van de nu toegepaste halogeenlampen voldoet nog aan de voorgestelde energie-efficiënte eisen, maar het blijkt nu dat zelfs een deel van de energiezuinige ledschijnwerpers, die toch als een bruikbaar alternatief gezien worden, ook niet aan die eisen kunnen voldoen! Producten die niet aan de standaard voldoen van 85 lumen per Watt mogen na september 2020 niet meer gemaakt worden, alleen de voorraad mag nog verkocht worden. Daarna is het einde verhaal. Dat geldt voor alle lichtbronnen tot 85.000 lumen.
Om het nog erger te maken: de belangrijkste fabrikanten denken ook geen nieuwe schijnwerpers te kunnen maken die aan de nieuwe standaard voldoet. Met name de apparatuur waarbij additieve kleurmenging met meerdere gekleurde leds in profielspots toegepast wordt, loopt tegen natuurkundige wetten op voor wat betreft mogelijkheden van energiebesparing en de eisen die nu voorgesteld worden.
Het betekent dat er een uitzondering moet komen voor theater- en studioschijnwerpers en wel vanuit de manier waarop we onze apparatuur inzetten. De schijnwerpers staan maar een beperkte tijd aan, nooit allemaal tegelijk en meestal gedimd. Er bestaan rapporten waarin duidelijk wordt dat het licht voor een voorstelling slechts 5 tot 10% van de totale energie van een theater nodig heeft. De huidige versie van de regels voor Ecodesign kent deze uitzondering wel. In de nieuwe regels zien we deze uitzondering niet terug.
De voorraad lampen zal op raken, schijnwerpers die tientallen jaren goed werk leverden verworden tot oud metaal en glas en gaan op de schroothoop. Goede vervangende armaturen zullen mogelijk niet meer beschikbaar zijn. Het licht van voorstellingen over heel Europa zal totaal veranderen. Producties die soms al jaren achter elkaar draaien – bekende musicals, opera’s en balletten uit het repertoire ed.- moeten opnieuw belicht worden. Iedereen op het toneel, voor en achter de schermen, zal hiermee te maken krijgen.
Wat te doen?
1. Kennis nemen van de nieuwe regels
Allereerst door kennis te nemen van de nieuwe regels, bijvoorbeeld via de ALD-website (ald.org.uk), waar meerdere documenten gepubliceerd zijn. Je vind er ook voorgedrukte teksten die je kunt sturen aan een ieder die er in geïnteresseerd is of behulpzaam kan zijn, bijvoorbeeld je collega’s en -belangrijker- de directie van de theaters waar je voor werkt. Natuurlijk moet je de politici die erover mogen beslissen aanschrijven, maar dan beter niet met een overgeschreven brief maar een die jouw persoonlijke zorg hierover verwoordt.
2. Tot 7 mei reageren op het voorstel
Tot 7 mei kun je reageren op een publieke EU consult, details hierover op de ALD-site. Doe daaraan mee. Hoe meer reacties hoe meer de EU zal begrijpen dat de nieuwe regels onwerkbaar zijn.
Natuurlijk kun je het overlaten aan anderen om te reageren, denken dat het jou niet raakt. Maar als er theaters sluiten omdat ze de nieuwe investeringen niet rond krijgen die hiermee gemoeid zijn dan staat ook jouw werk op de tocht.
Wat zijn de consequenties?
Ombouw van de theaters betekent naast het aanschaffen van nieuwe schijnwerpers ook het aanleggen van een totaal andere infrastructuur, van schakelbare netaansluitingen tot de stuursignalen, het kopen van bijpassende regelapparatuur waarmee de schijnwerpers goed bedienbaar zijn. Een consequentie is ook dat er nieuwe kennis verworven moet worden om met de apparatuur te kunnen werken. Theaters zullen wegens verbouwing een periode moeten sluiten. Is daar wel geld voor op deze korte termijn? En hebben we met z’n allen wel de kennis in huis om zo’n mega-operatie uit te voeren? We hebben nog allemaal de ombouw van de trekkenwand helder voor de geest. En uit de laatste experimenten in Laren blijkt ook dat halogeenlicht voor theater nog steeds niet te evenaren is.
Bron: Zichtlijnen
deel dit artikel: 
Bedankt, binnen enkele minuten ontvangt je een e-mail van ons met daarin een persoonlijke link. Klik op de link om een nieuw wachtwoord op te geven.
