Bericht van de Commissie van aanbevelingen voor de veiligheid in het theater, Frits van den Haspel, Zichtlijn 10, april 1990

In Zichtlijn nr. 9 werd door de veiligheidscommissie aandacht besteed aan het fenomeen ‘kettingwerk’ (pag. 20-21). In vervolg hierop wordt in het onderstaande artikel nog iets verder uitgeweid over ‘touwwerk’.

Soorten
Touw is te verdelen in twee groepen: kunstvezel en natuurvezel. De groep kunstvezel is zo groot en zo sterk aan verandering onderhevig dat het weinig zin heeft daar nu een gedetailleerd overzicht va te geven. De leverancier kan actuele informatie geven. Een brede oriëntatie voordat men tot aanschaf overgaat verdient aanbeveling. Een aantal algemeenheden willen we de lezer echter niet onthouden.

• Kunststofvezel heeft een grotere sterkte dan natuurvezel bij gelijke diameter
• Kunststofvezel wordt sneller ‘heet’ bij wrijving en heeft de neiging ‘amen te smelten’, in ieder geval zo dicht te slaan dat het touw glad wordt en de grip verloren raakt
• Kunststofvezel heeft een grotere rek
• Kunststofvezel is tegenwoordig in egaal zwart verkrijgbaar
• Natuurvezel veroudert sneller bij een constant lage vochtigheidsgraad en daglicht.

Tabel
Bijgaand overzicht maakt deze opmerkingen inzichtelijker. De voorbeelden zijn overigens maar een keuze uit een lange reeks verschillende soorten. In de bovenste rij is de diameter in mm gegeven, in de rijen daaronder de breeksterkte. Pas dus factor 8 toe om veilig te kunnen werken! Aan een henneptouw van 20 mm mag dan 375 kg hangen (2975 : 8).

De touwen van de trekken zijn in het algemeen 24 mm in diameter en dus duidelijk overbemeten wanneer het gaat om trekken met een maximale belasting van 250 kg. Men zou kunnen volstaan met 16 mm. De praktijk leert echter dat een touw van 16 mm geen goede grip geeft door zijn geringe diameter en daarom voor dit doel niet gebruikt wordt.

Bij de natuurtouwen zijn geen getallen gegeven aangaande de overblijvende breeksterkte na knopen. Dit wil niet zeggen dat bij deze touwen de breeksterkte niet terug zou lopen!

Aanschaf
Bij het bestellen van touw is het belangrijk aan te geven welke soort en kwaliteit gewenst is. De verschillen in sterkte geven daar voldoende aanleiding toe. Indien men hierover in onzekerheid verkeert, doet men er verstandig aan de kwaliteit en breeksterkte bij de leverancier op te vragen. Certificaten worden in het algemeen voor dit touwwerk niet afgegeven.

Omdat het theater een bedrijfstak is waar veel handmatig gewerkt wordt, is het een voor de hand liggende keuze natuurvezel te gebruiken. Dit touwwerk behoudt zijn kwaliteiten langer als het regelmatig met een vochtige omgeving geconfronteerd wordt. Denk bijvoorbeeld aan nachtelijke verneveling van water in het toneelhuis of bij opslag aan ventilatie van die ruimte, bij voorkeur ventilatie met buitenlucht.

Werkwijze
Het omgaan met touwwerk vraagt kennis van zaken. De foto op pagina 13 geeft een beeld van onkunde. Met behulp van een blokkeerinrichting is de samenstelling van het touw dusdanig verstoord dat de betrouwbaarheid ervan twijfelachtig wordt.

De oorzaak? Waarschijnlijk is de blokkeerinrichting te strak aangedraaid. Het kan zijn dat men dit nodig vindt om in één keer een zware last op de gewichtenstang te laden. Aan het resultaat te zien moet men betwijfelen of het verstandig is op deze wijze te werk te gaan.

Kg breeksterkte bij diameter in mm

Terug