“Duurzaamheid is gaandeweg, op een natuurlijke manier op ons pad gekomen”, vertellen Bas Gerding en Frits Meurs van Theaterkerk Bemmel. Het was niet een doel op zich toen ze de kerk in Gelderland ombouwden tot theater, maar door bepaalde keuzes, die ze vooral maakten uit praktische overwegingen, werden ze steeds duurzamer. Gerding: “Al rondlopend en erover pratend zag ik pas waar je allemaal het label duurzaamheid op kunt plakken.”
Download hier het artikel
Gehoorondersteuning is een groeimarkt, de techniek groeit mee. Er ligt een mooie uitdaging om het gewenste geluid zo schoon mogelijk op te pikken, het ongewenste geluid weg te houden en het signaal vervolgens lip-sync af te leveren bij het publiek.
Na twee succesvolle seizoenen op locatie verhuisde theaterspektakel Het Pauperparadijs naar Carré. Van een openlucht speelveld van 50 bij 100 meter naar een houten vloer van 10 bij 16 meter. Decorontwerper Michiel Voet: “Hier fantaseert het publiek de rest er niet bij.”
De dansers van de verticale dansgroep Sky Motion hangen regelmatig aan een kabel tegen een muur. Voor de voorstelling Inner Worlds maakten ze de stap naar de vrije ruimte. Aan dunne staaldraden vliegen ze rond in de kap van schouwburg Amphion.
Tien kilo weegt de steadycam. Voor aanvang loopt Thomas Verstraeten (32) zijn route door de toren van vier verdiepingen waarin de voorstelling JR speelt.
De voorstelling Beast is een muziekvoorstelling met een groot thema in een grote loods, maar met een klein budget en nog minder stroom. Hoe breng je dat samen?
Het door de EU voorgenomen verbod op lichtbronnen met een lager rendement dan 85 lumen per watt maakt een eind aan alles wat voor publiek en belichters heilig is. Tenzij een uitzonderingspositie voor de entertainmentsector wordt bedongen.
Regisseur en scenograaf van de voorstelling Romeo Castellucci combineert in de voorstelling opera, film en theater met grote projecties op gaasdoeken en live camerabeelden. Drie solisten en een koor van 120 mensen staan op het toneel.
Wie de vergoeding voor het gebruik van beeldmateriaal in voorstellingen netjes wil regelen kan zich het beste rechtstreeks tot de producent wenden. Gaat het alleen om korte fragmenten dan kun je je op het principe van fair use of het citaatrecht beroepen.
Na de line-check achter de tafel en een rondje luisteren in de zaal met de iPad vraagt Arne Bock aan de bassist of die de microfoon van de percussionist wat beter op het instrument wil richten...
Leeuwarden en eigenlijk heel Friesland zijn culturele hoofdstad van Europa. In het dossier drie verhalen uit deze provincie: De alleskunners van Tryater, theater in een tomatenkas en de hybride trekkenwand van het Posthuis Theater.
Coppelia is het verhaal over de sinistere poppenmaker Coppelius en zijn schepping, de levensechte pop Coppelia. Het Nationale Ballet danst dit verhaal in een choreografie van Ted Brandsen. Hij verplaatst het verhaal naar onze tijd.
Live cinema performance is het handelsmerk van regisseur Katie Mitchell. In de voorstelling La maladie de la mort wordt in real-time een film van een uur gedraaid. Vloeiend glijdt het verhaal van scène naar scène en shot naar shot. De boomoperator op het toneel doet zijn best buiten beeld te blijven.
Bij het maken van een voorstelling staat het regelen van de muziekrechten zelden bovenaan de kluslijst van techniek en productie. Toch zijn er goede redenen om het daar wel te plaatsen. Zichtlijnen begaf zich in het woud aan regelingen en zet op een rij hoe het wel en niet moet.
Met de afstandsbediening shift Lisette Stokkel (31) het beeld van de videoprojector op het net uitgerolde scherm aan de achterwand van het Patronaat, terwijl haar collega Mark van den Berg de dj-booth van de Vunzige Deuntjes aansluit. Een half uurtje eerder stond de Amerikaanse Soul/Jazz legende Lee Fields and the Expressions op het podium.
Schaamteloos en wreed, dat is Richard, in 1994 gespeeld door Pierre Bokma bij Toneelgroep Amsterdam in een regie van Gerardjan Rijnders en een decor van Paul Gallis.
Sinds kort ligt het ontwerp voor de nieuwe Europese norm voor hijs- en hefinstallaties in de entertainmentindustrie ter inzage. Het uitgelezen moment om er kennis van te nemen, zegt commissielid Gert Jan Brouwer. “Nu kun je er commentaar op geven.”
De gemiddelde podiumtechnicus haalt veel energie uit de samenwerking met z’n collega’s. Daarmee worden burn-outs voorkomen, zo blijkt uit onderzoek van Eric de Ruijter. Minder fraai is de positie van zzp’ers ten opzichte van technici in loondienst.
Het backstagegebied van de spektakelvoorstelling Mare ligt grotendeels onder water. Daar is het koud en donker, intercoms kunnen niet gebruikt worden. Publiek en inspiciënten houden hun adem in. “Maar het moet er uitzien alsof het vrij ronddobbert.”
Er rijden nogal wat technici rond met een decorbus die menen dat ze vrijstelling hebben van code 95, of denken dat ze geen transportvergunning nodig hebben omdat ze ‘eigen vervoer’ verrichten. Een overzicht van de verplichtingen en enkele praktische oplossingen.
We proberen het gewoon
Drie jaar na het voltooien van hun opleiding slepen Neal Groot en Koen Steger voor de neus van gerenommeerde ontwerpbureaus een prestigieuze opdracht binnen: het decor voor het tv-programma Zomergasten. “Een enorme kans om onszelf te laten zien.” I Tekst: Rebecca van Vuure I
Een hoofd techniek van 17
Nog voordat jonge mensen een opleiding podiumtechniek kiezen kunnen ze op veel middelbare scholen al ervaring opdoen met moving heads, rigging en zenderproblematiek. Leerlingen leggen zelf de lat heel hoog, zoals op het Gerrit van der Veen College. I Tekst: Coen Jongsma I
”Dus je maakt alles zelf?”
Stel vier scenografen die nog niet zo heel lang geleden zijn afgestudeerd dezelfde vraag en ze geven alle vier een geheel ander antwoord. Hoe kijken ze naar hun vak, hoe verhouden ze zich tot de techniek? En hoe ontwerpen ze hun toekomst? I Tekst: Rebecca van Vuure I
Liefde is een dans/mimevoorstelling van Maas theater en dans. Dit gezelschap maakt en speelt jeugdvoorstellingen in het eigen theater in Rotterdam en in scholen en theaters in het hele land. Liefde gaat over, hoe kan het ook anders, de liefde en relaties en hoe die zich ontwikkelen tijdens het leven van kind tot volwassene. Regisseur Moniek Merkx wilde letterlijk een spetterend einde aan de voorstelling en vroeg om ‘iets met water’.
De voorstelling Demolishing everything with amazing speed komt voor uit een obsessie van meer dan honderd jaar oud met snelheid, vernietiging en technologie. Het leidt tot een veelvoud aan complexe cues, die in een adembenemend tempo worden geserveerd.
Hijsinstallatie als hightech 3D-illusie
Voor een groots 3D-effect moet je het brein goed voor de gek houden. Live Legends bedacht daarvoor een slimme interactie tussen licht, decor en videoprojectie – geholpen door een realtime content engine en een extra zware mediaserver. TEKST: ERIC DE RUIJTER
In de ban van de selfie
Smartphones zijn multifunctionele devices van steeds hogere kwaliteit. Bij True colors doen ze dienst als camera voor een geprojecteerde livestream. Een ingenieuze zet, zo lang je ze op de juiste manier in toom weet te houden. TEKST: NICK KIVITS
Projectie-proeftuin
“Experimenteren met videotechniek is zó belangrijk”, zegt directeur van BeamSystems Jozef Heij. Maar waar kun je dat nog doen? Om die leemte te vullen, besloot Heij met enkele partners uit de branche een proeftuin voor theatermakers te openen. Welkom in het Performance Tech Lab. TEKST: COEN JONGSMA
Het driejarige project om een Europees veiligheidspaspoort van de grond te krijgen loopt ten einde. Bastiaan Schoof is betrokken bij de ontwikkeling ervan en doet verslag van de weg naar dit document.
Aggregaten op het strand
Jaarlijks steken er tijdens Oerol zo’n 50.000 mensen de Waddenzee over naar Terschelling, dat zichzelf dan graag het grootste podium ter wereld noemt. Zichtlijnen sprak met de toneelmeester ervan, David Jansen. “De wind onderschatten we nooit.” I Tekst: Rebecca van Vuuren I
Buiten binnen de normen blijven
Festivals in de buitenlucht geven geluidsoverlast. Maar slimme meetsystemen kunnen precies vertellen hoe de geluidsproductie binnen de normen te houden is. I Tekst: Jorg Schellekens I
Tweehonderd ton in een tent
Lowlands, hét toonaangevende zomerfestival in Nederland, bestaat 25 jaar. En dat is een mooi moment om te reflecteren. Twee nieuwe tenten en een nieuwe terreinindeling zijn het gevolg. Zichtlijnen kijkt alvast onder het tentdoek door. I Tekst: Koen Koch I
Kris Verdonck is beeldend kunstenaar, architect en theatermaker, die naam maakt met heftige, donkere projecten. “De techniek is het begin- en eindpunt en dicteert de rest”, zegt zijn technische man. Eric de Ruijter bespreekt Verdoncks recente werk.
Eric de Ruijter heeft voor Zichtlijnen een inventariserend onderzoek gedaan naar de beleving van werkbelasting onder de werkenden in en rondom de podiumtechniek.
Een donderdagmiddag, begin april. Met een willemjantje zet Isabel Voorbij een kabelboompje vast voor een serie kleine bewegende ledspotjes die ze net heeft ingehangen.
Vliegen van linksvoor naar rechtsachter, Eric de Ruijter
Niet alleen om nostalgische redenen is het de moeite waard om de klassieke negentiendeeeuwse theatertechniek te koesteren. Het is ook een rijke bron van kennis en vooruitgang. De machinerie van henneptouwen en houten trommels is soms zelfs superieur aan de gemechaniseerde trekkenwand.
Onbeperkt houdbaar, Bastiaan Schoof
Theatertechnici lijken niet kapot te krijgen. Zichtlijnen was weleens benieuwd tot welke leeftijd zij doorwerken. Wie zijn de alleroudste rotten en hoe hebben zij het vak zien veranderen? Een drieluik: “Vroeger ging het er misschien iets amateuristischer aan toe, maar we hadden wel veel lol.”
Voorstelling schrijft geschiedenis, Jorg Schellekens
Als een voorstelling uitgroeit tot een klassieker, haakt de gebruikte apparatuur op een gegeven moment af. Daarover – en nog veel meer – spreekt Jorg Schellekens met Arthur Sauer. Sauer is componist en techniekfreak, en medemaker van De Grote Oorlog van Hotel Modern.
Explorer/Prometheus ontketend is een coproductie van het in ‘scientific fiction’ gespecialiseerde Vlaamse CREW en het Rotterdamse performancecollectief Urland. Met een motiontrackingsysteem en een oneigenlijk gebruikte game engine bouwen ze ter plekke een soort Second life.
Meer doen met minder middelen en minder mensen – de sector is er maar al te bekend mee. Zichtlijnen wilde uit eerste hand horen hoe werkenden in de podiumtechniek de steeds hogere werkbelasting ervaren. Wat waren de belangrijkste bevindingen?
Als grenzen verleggen de essentie van cabaret is, dan hield Micha Wertheim zich daar met zijn laatste show perfect aan. Want: hij was er niet. Zijn technici maakten samen met het publiek de voorstelling. Dat betekende naast licht, geluid en decor soms óók crowd control.
Amphitryon is een stuk van de Franse schrijver Molière, gebaseerd op een blijspel van de Griekse schrijver Plautus en daarmee in feite een eeuwenoude in-de-kast-uitde- kast met veel liefde, veel misverstand en een goed einde.
Het is nu tien jaar geleden dat de handtrekkenwand werd verboden. Een besluit met ingrijpende gevolgen. Wat heeft dit ons gebracht en wat ligt er nog in het verschiet? Eric de Ruijter maakt de balans op.
Gistermiddag om vijf uur ging de klep dicht in Arnhem. Belichter Emile van Gils sjouwt een plank uit de wagen; een onderdeel van het middeleeuwse decor van de voorstelling Hoe de grote mensen weggingen en wat er daarna gebeurde van Het Zuidelijk Toneel.
Bickt- en Boeh-geroep, Koen Koch
Mag een hoofd techniek zijn eigen hijsinstallatie keuren, of moet er een Sachverständige worden ingevlogen? Of heb je toch een NoBo nodig? Kersvers hoofd techniek Koen Koch ging op onderzoek uit.
‘Helm op, werkschoenen aan! Hij staat te kijken!’, Maud Mentink
Oud-brandweerman Rob van den Puttelaar werkte jarenlang als veiligheidsdeskundige van de RAI. Tegenwoordig adviseert hij onder meer bij de grote feesten van ID&T. Wat betekent veiligheid voor hem en zag hij de veiligheidscultuur door de jaren heen veranderen? Portret van een bevlogen vakidioot.
Nieuw paspoort voor hoogtewerkers, Eric de Ruijter
Niemand wil gevaarlijk werken, zeker niet boven op trussen en spanten. Maar hoe toon je aan dat je veilig werkt? Een nieuw pasje moet daarbij helpen. Vooral voor zelfstandigen biedt het uitkomst.
Ze bezorgen pizza’s, verjagen vogels en zijn de kekke opvolgers van radiografisch bestuurbare vliegtuigjes. Maar theatermakers zouden geen theatermakers zijn als ze voor drones geen kunstzinnigere toepassing zouden bedenken. Eric de Ruijter duikt in deze vliegende techniek boven het podium.
Toegankelijkheid moet niet afhankelijk zijn van Europese verdragen of mondige individuen,
vindt Coen Jongsma. Het hoort gewoon bij onze publieksfunctie.
Met Groot wild plaatste theatergezelschap Afslag Eindhoven deze zomer mens tegenover machine. Een stierengevecht met trucks, boordevol techniek en op afstand bediend. “Het bleek verrassend makkelijk om je de vrachtwagen voor te stellen als een levend wezen.”
VPT-erelid Dhian Siang Lie zei ooit: “Podiumtechniek bestaat niet. Er bestaat alleen techniek, en die kun je toepassen op een podium.” Dus waarom zou je enkel naar middelen grijpen die voor theater bedoeld zijn? Kunst vraagt om een vrije geest – het verlangde effect soms om een verrassende oplossing.
De boete voor de Nationale Opera & Ballet blijft de gemoederen bezighouden. Laura van Haperen onderzocht hoe de zaak in het buitenland beoordeeld zou worden en komt tot een interessante conclusie.
Wie voorstellingen heeft gezien uit de Ring-cyclus van Wagner van de Nationale Opera en Ballet, herinnert zich zeker de schitterende effecten. Zo knetterde de bliksem levensecht over het toneel om de toorn van de goden te verbeelden. Hoe kregen ze die dramatische (ont)lading voor elkaar?
In de zaak tussen Nationale Opera & Ballet en het Ministerie van SZW over valgevaar is uitspraak gedaan. Is er nu meer duidelijkheid? Frits van den Haspel plaatst daar stevige vraagtekens bij.
Advocaten van de Arbeidsinspectie en Nationale Opera & Ballet staan in de rechtszaal tegenover elkaar rond de vraag of je de risico’s van werken op hoogte kunt ondervangen met grondig repeteren of dat je altijd hekken moet plaatsen. Voor Nationale Opera & Ballet is het een principiële zaak. Als het repeteren als maatregel niet wordt toegestaan, heeft dat gevolgen voor de hele sector.
Decors bouwen en breken, en niets meer dan dat. Als voorstelling. Wat voor menig technicus een dagdroom is, nam Theatercollectief Schwalbe serieus. Ze bouwen in de nachtelijke urenelf verschillende decors op en breken ze weer af. ‘Slapen mag.’
Het verdwijnen van de var en de invoering van een systeem van modelovereenkomsten roept bij zzp’ers en werkgevers onzekerheid op. Dat is niet per se nodig. Als er weinig twijfel is over de zelfstandigheid is zelfs een modelovereenkomst niet verplicht. En omdat het ook voor de Belastingdienst nog lang niet duidelijk is hoe een en ander gaat uitpakken zal er in het overgangsjaar, dat op 1 mei begint, nog niet worden gehandhaafd.
Er zijn goede redenen om ingrijpende werkzaamheden buiten het seizoen te plannen. Maar in de praktijk wordt er ook in het seizoen flink aan de installaties gewerkt. Soms omdat het moet, soms omdat het kan. Koen Koch bespreekt drie praktijkgevallen en noteert vijf tips.
De theaterversie van de eerste twee seizoenen van de tv-serie Borgen vraagt het uiterste van de logistieke en productionele vermogens van het gezelschap. In januari zijn de voorbereidingen in volle gang.
Van een regeninstallatie in een voorstelling kijken we nauwelijks nog op. Voor De Stille Kracht hing Toneelgroep Amsterdam een beweegbare brug van vijf ton in de kap en verwerkte daarin zeven verschillende watereffecten. En: ‘Al dat water bleek toch behoorlijk wat geluidsoverlast te veroorzaken.’
Soms gaat er in een project veel aandacht naar het in kaart brengen en bestrijden van bijna niet bestaande risico’s. Koen Koch roept op om reëel te blijven. We zijn al behoorlijk veilig. En we maken kunst.
Geluidsontwerper Gareth Owen is nog geen veertig en leverde vorig jaar reeds zijn 250e ontwerp voor een commerciële musical af. De productie in kwestie was Moeder ik wil bij de revue in het Utrechtse Beatrix Theater. Owen is hier momenteel weer terug voor een nieuwe productie, The bodyguard. De bekende film uit 1992 is bewerkt tot een musical en wordt door Stage Entertainment in Nederland uitgebracht in een regie van Carline Brouwer.
Opera- en ballethuizen zorgen tegenwoordig zelf voor hun uitzendingen. Bieden webcasts over internet de route naar internationale ontsluiting? En zo ja, kunnen ook kleinere podia via dit nieuwe medium op zoek naar een groter publiek?
Dat leds zuinig in gebruik zijn wordt door niemand betwist. Maar bij toepassing in de professionele praktijk mogen er wat meer vragen worden gesteld. Over het gebruiksgemak, de esthetische kwaliteit en gezondheid. Henk van der Geest stelt deze vragen. Wie geeft de antwoorden?
Vanwege de bezuinigingen op cultuur staan de uitgaven aan theaterdecors onder druk. Marieke Smits onderzocht hoe theatergezelschappen daarmee omgaan. Een van de opvallende conclusies: er worden minder vergelijkende offertes aangevraagd.
‘Het is mijn negentiende’, bekent Job Woudstra (46). ‘En de eerste zes Parades heb ik als theaterbezoeker gezien.’ Hij is een van de drie faciliterende huistechnici, zeg maar de haarlemmerolie van het rondtrekkend theaterfestijn dat deze zomer 25 jaar bestaat.
Ruim vijfentwintig jaar zat het in zijn achterhoofd, als een project dat hij ooit eens zou gaan doen. Dat ‘ooit’ is nu gekomen. Toneelmeester Gé van Berkel treedt uit de schaduw en staat aan het begin van het nieuwe seizoen in zijn eigen Theater aan de Parade in Den Bosch, zes avonden op de planken met Gilles, een monoloog van Hugo Claus. ‘Het is een ware krachttoer.’
Waar kun je naar de opera op de plek waar die geschreven is? In het plaatsje Torre del Lago Puccini, in Toscane, Italië. Aaltje Atsma haalt herinneringen op aan het vervallen podium én het state of the art theater dat ervoor in de plaats kwam.
Poppodia stellen zich terughoudend op tegenover de uitvoering van het Convenant preventie gehoorschade muzieksector. Als ‘regelaar’ binnen de VVEM vreest Willem Westermann kritische Kamervragen over het uitblijven van vooruitgang.
In De stad der blinden heerst blindheid als besmettelijke ziekte. Video-ontwerper Arjen Klerkx en geluidsontwerper Pim van den Heuvel maakten beeld en geluid bij het audiovisuele spektakel. ‘Het leek op het monteren van een complete film, maar dan zonder draaiboek’.
Hoe beleeft een bezoeker z’n avondje theater? Op die vraag studeerde Terry Brochard aan de TU Delft onlangs af.
Het extremer worden van het weer dwingt zomerfestivals tot scherpere veiligheidsmaatregelen. Niels Peeters, technisch producent bij Mojo, legt uit hoe Lowlands windkracht tien kan doorstaan.
In januari bespraken we 25 apps voor podiumtechnici. Daar ontvingen we veel positieve reacties op, daarom bespreken we er graag nog meer!
Uitzendorganisatie Art Support viert dit jaar zijn vijftienjarig bestaan. Maud Mentink sprak met oprichters Dick Heinz en Grace Jagdewsing over de gevolgen van de recente bezuinigingen, nieuwe wetgeving, en de positie van technici op de arbeidsmarkt. ‘We zien dat technici nu langer bij ons blijven hangen en minder vaak een vast contract aangeboden krijgen dan voorheen.’
PIPS:lab is een collectief van techneuten, theater- en muziekmakers, dat al 15 jaar interactief muziektheater maakt op basis van zelf ontworpen technologie. In hun nieuwste voorstelling Shadows in the cloud onderzoeken de makers wat je nog meer met al die techniek kunt doen als je je fantasie de vrije loop laat en geen gelikte realiteit wilt fabriceren.
De Ruhrtriënnale opende in 2014 met het ballet Le Sacre du Printemps. In plaats van levende dansers zag het publiek in Duisburg industriële machines die beendermeel uitstorten.
De acteurs in De laatkomer van het Noord Nederlands Toneel dragen niet zozeer in-ears om alles goed te kunnen horen, maar eerder om verwarring te zaaien. ‘Met geluid wilden we laten horen wat er in het hoofd van een dementerende omgaat,’ zegt geluidstechnicus Peter Zwart.
Het decor voor Moeder, ik wil bij de revue bestaat voor een groot gedeelte uit ledschermen. Het visualiseren en programmeren van de videocontent gebeurde in de studio van The Unit Showcontrol. ‘Het was alsof we aan het monteren waren in het theater’, zegt Dave van Roon.
Armin van Buuren verlegt met zijn Intense worldtour de grenzen. Intense is een DJ-show maar ook een zes uur durende theatershow. Coen Jongsma was erbij in Valencia.
Kan een lichtontwerper het auteursrecht gebruiken om zijn belangen te beschermen? Daarover schreef Tim van ‘t Hof zijn scriptie. Dit artikel is daarop gebaseerd.
Deze zomer was PICNIC van Theatergezelschap Vis à Vis te zien op hun nieuwe locatie bij het Almeerderstrand. Het publiek kijkt backstage mee met de hilarische inspanningen die daar geleverd worden.
De opera Laika speelde in de Rabozaal van de Stadsschouwburg in een setting met meer dan twintig beeldschermen en een roterende kubus op twintig meter hoogte. Een flinke uitdaging voor de techniek.
Dansgezelschap Introdans gebruikt al enkele jaren een kabelbaan met behulp van mobiele afspanpunten in de jeugdvoorstelling Pulcinella. ‘Het is de investering waard geweest,’ zegt toneelmeester Sander Jansen.
Een algemeen erkend, persoonsgebonden certificaat voor veilig werken in de podiumen evenemententechniek. Daar kan niemand op tegen zijn. Het in de bouw verplichte VCA-certificaat is nu aangepast voor onze sector. VCE dus, waarbij de E staat voor Entertainment en de twee andere letters voor Veiligheid en Certificaat. Frank Smit en Rudy de Koning lichten toe.
Anne is wellicht het grootste project in de Nederlandse theatergeschiedenis. Er is niet alleen een compleet nieuw theater voor gebouwd, de voorstelling zelf is ook van een onalledaagse schaal.
Genieten van muziek bij live concerten en dance party’s, prima. Zo lang het publiek maar niet met piepende oren naar huis gaat. Dat is het doel van het convenant dat staatssecretaris Martin van Rijn in februari heeft gesloten met podia, festivals en evenementen. Wat zijn die afspraken waard? Welke eisen stelt het convenant aan locaties en festivals?
In juni beleeft War Horse zijn Nederlandse première in Carré tijdens het Holland Festival, daarna volgt een tournee door Nederland. De handgemaakte paarden worden op het toneel tot leven gewekt door poppenspelers. Onderstaand artikel mochten we overnemen van ons zusterblad Bühnen Technische Rundschau. In Berlijn staat de voorstelling sinds oktober 2013 in het Theater des Westens. Daar sprak Irmgard Berner met hoofd techniek Andreas Dieckmann over de paarden en het werk van de poppenspelers.
In mei gaat Anne in première. Hoe maak je een toneelstuk toegankelijk voor internationaal publiek? De producent besloot om een vertaalsysteem met iPad mini’s te laten ontwikkelen.
Waar normaal het publiek zit ligt nu een vloer met een zwembad. Op het toneel groeit een bos van varens. Daartussen een transparante wand die de hele toneelopening vult, als een raam waar je doorheen kunt kijken en dat tegelijk een reusachtig projectiescherm is. Van den vos van FC Bergman beleefde in januari zijn Nederlandse première in Amsterdam. Marieke Smits, student aan de Opleiding Techniek en Theater van de AHK, werkte mee aan de voorstelling en doet verslag.
Bij festivals, evenementen en concerten bouwen we podia, tenten, regietorens en tribunes. Hoe zit het met de veiligheid van die constructies? Daarover ging de themadag Evenementen en veiligheidsnormen voor tijdelijke bouwsels op 23 september, georganiseerd door de VPT in samenwerking met de VVEM. Een kleine honderd bezoekers waren te gast bij Ampco Flashlight in Utrecht.
Zeer brandbaar folie op het toneel en vuurpotten op de vloer. Hoe ga je daarmee veilig op tournee? Toneelgroep Amsterdam vond een snel inzetbare, mobiele brandblusser met een bijzondere blustechniek.
Historisch verantwoord geluid bij een schilderij van Breitner, dat is te horen in het Amsterdam Museum. Geluidstechnicus van dienst was Arnoud Traa.
Halverwege de Afsluitdijk, nog net op Friese bodem, maken de theatermakers van Buog en tientallen vrijwilligers de voorstelling Leeghwater. Locatietheater op de meest desolate plek van Nederland.
Gehoorschade op jonge leeftijd heeft grote gevolgen voor wie het treft. Ook de maatschappelijke kosten zijn hoog. Te lang naar te harde muziek luisteren is schadelijk, of dit nu gebeurt via een oortelefoontje of bij live muziek. In 2011 werd een convenant gesloten waarin een norm staat van 103 dB(A). Maar hoe maak je dat waar? De Nationale Hoorstichting organiseerde een pilot project rond keurmerk Oorveilig
QLab werd gemaakt als gratis oplossing voor een klein Amerikaans gezelschap. Nu is het wereldwijd gebruikte software om geluid en video af te spelen vanuit een cuelijst. Christopher Ashworth vertelt zijn verhaal.
In de jongste opera van Michel van der Aa gaan live actie en 3D-film naadloos in elkaar over. Technisch producent Frank van der Weij over drie jaar voorbereiding, filmen op locatie en speciaal geschreven software.
TamTam objektentheater maakt al 34 jaar beeldende kunst en beeldend theater dat zij inmiddels over de hele wereld presenteren. Voor het eerst in al die jaren waagt de harde kern, bestaande uit Marije van der Sande en Gérard Schiphorst, zich aan een technisch complexe theatervoorstelling in de vorm van een live animatiefilm. Zichtlijnen was bij de première in de Toneelschuur in Haarlem.
Louis Bruins deed in 2012 onderzoek bij de Technische Organisatie van Het Muziektheater Amsterdam (TOM) naar de ‘zachte’ aspecten van veiligheid. Zijn onderzoek, dat hij deed in het kader van zijn opleiding veiligheidskunde, sluit goed aan bij het Actieplan Arbeidsveiligheid van de overheid met de ambitieuze doelstelling om het aantal ongevallen met 25 procent te reduceren.
Meer en meer theaters hebben hun zalen de laatste jaren geschikt gemaakt voor het vertonen van films. De overgang van de bioscopen in 2012 naar volledig digitale distributie en projectie heeft theaters een extra impuls gegeven om te investeren in 2K- of 4K-projectoren en een surroundinstallatie. Een van de doelstellingen is natuurlijk verbetering van de exploitatie. Koen Koch sprak met vier theaters over hun ervaringen.
Bij aanvang van een voorstelling wordt standaard medegedeeld: ‘Vergeet niet uw telefoon UIT te zetten’. Maar wat als we die telefoons aan laten staan? Tot wat voor soort theater kan dat leiden? Deze vraag staat centraal in de afstudeerscriptie van Dave van Roon, student aan de Opleiding Techniek en Theater van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.
Via een livestream dansen studenten in Amsterdam en Toronto met elkaar. Voor Dave van Roon is STREAM zijn afstudeerproject aan de Opleiding Techniek en Theater van de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten. Het publiek in Amsterdam woont de opnames bij van het virtuele deel van de dansvoorstelling en kan live meekijken met Toronto op een eigen device.
In de Goudse Schouwburg worden alternatieve brandmelders toegepast waardoor tussen vijf en zeven geen brandwacht in de zaal hoeft te blijven. Die oplossing is beschreven in Zichtlijnen 141. Joris Kahlert en Johan Hoogeweg nuanceren de strekking van dat verhaal.
Vanuit de zaal zie je glittergordijnen die het toneel afkaderen, een schuine, verhoogde vloer met kunstbont die de orkestbak inloopt en vooral een groot glazen huis van 6 bij 4 meter. Voor de technische ploeg van het Nationale Toneel was dit decorontwerp van Bernhard Hammer voor Drie Zusters een uitdaging om uit te voeren en reisbaar te maken.
In 1976 werd de opera Einstein on the Beach ontwikkeld. Het is nog steeds een moderne voorstelling met een overweldigende kwaliteit. Maud Mentink sprak met Marc Warren (Production Manager) over de totstandkoming van de herneming en wereldtour in 2012-2013, de gebruikte technieken, de technische innovaties na 1976 en natuurlijk ook de samenwerking met Robert Wilson en Philip Glass.
Bij valgevaar moet er een vangnet over de orkestbak. Maar wat als er artistieke redenen zijn om hiervan af te wijken? Welke zijn die redenen? Hoe moet het ontvangende theater handelen? Eric Blom van het Nederlands Dans Theater beschrijft de kwestie vanuit zijn gezelschap, Sebas van Haperen geeft zijn visie vanuit de Stadsschouwburg Utrecht.
Shrek de Musical staat sinds half oktober in het RAI Theater in Amsterdam. Technisch supervisor Lykle Hemminga en eerste inspiciënt Siemen van der Werf vertellen over de totstandkoming.
PIPS:lab is een club van vijf creatievelingen die naast allerlei andere hobby’s ook theater maken. Ze combineren technologie met slapstick, schrijven zelf alle software en het publiek kan niet zomaar achteroverleunen. Coen Jongsma zag DieSpace 3.0 in het Amsterdamse Rozentheater en bezocht de studio van PIPS:lab.
Op 30 november 2012 heeft Agentschap Telecom het bericht op de website geplaatst dat draadloze microfoons met ingang van 1 januari 2013 mogelijk storing gaan ondervinden. Het is de officiële bevestiging van wat onder professionele gebruikers bekend is maar onder het grote publiek nog volstrekt niet.
Het Paleis van Boem timmert aan de weg met muziek en geluidsdecors voor toneel, film, exposities en dans. ‘Je hebt wel eens dat je achteraf iets hoort en denkt: hoe hebben we dat nou kunnen doen?’
Onlangs verschenen twee publicaties over duurzaamheid in de theatersector. Een zakelijk opgesteld Nederlands rapport en een bevlogen Vlaamse e-publicatie over de noodzaak van een duurzame transitie. Jeroen de Leeuw zoekt de verschillen.
‘De voorstelling gaat niet door.’
‘Grapje zeker.’
Dit is de korte dialoog waarin Wim Jansen, medewerker techniek van het Speelhuis, hoorde van de brand die het theater in de as zou leggen. ‘Pas als je het ziet, geloof je het.’
Een beetje theater heeft vijftig trekken boven het toneel die snel en geruisloos op en neer bewegen, elektrisch aangedreven en computergestuurd. Hoe zit het met keuring, inspectie en certificering van deze potentieel gevaarlijke machines? Eindelijk ligt er een document dat duidelijkheid probeert te scheppen. Belanghebbenden worden opgeroepen commentaar te geven.
Ruim zeven jaar geleden had een ZZP’er grote pech. Tijdens zijn werk kreeg hij een ongeval als gevolg waarvan hij een been kwijtraakte. Hij stapte naar de rechter om schadevergoeding van de opdrachtgever af te dwingen en hield vol tot de Hoge Raad. Die besliste in maart van dit jaar in zijn voordeel.
HaRT van Vis à Vis is een voorstelling vol visueel spektakel. Coen Jongsma liet zich door technicus Jeroen Henstra rondleiden in de tunnels onder het toneel.
Marloeke van der Vlugt schrijft over vernieuwende theatervormen die gebaseerd zijn op interactie tussen publiek, performer en technologie. Bij Terra Nova van Crew zoekt zij naar de invloed van technologie op de dramaturgie.
De PodiumRIE is een digitaal hulpmiddel om risico’s te inventariseren. Op dit moment zijn er 130 gebruikers. Tijd voor een evaluatie.
Licht en multimedia hangen in het Scheepvaartmuseum aan een omvangrijk showcontrol systeem. Een kleine vierduizend armaturen en enkele honderden videoplayers, projectoren, beeldschermen en touchscreens worden hiermee aangestuurd. Een innovatief railsysteem voorziet alle apparatuur van spanning en elk spotje van DMX.
In het vorige nummer schreven we over de live uitzending naar tachtig Europese bioscopen van Notenkraker en Muizenkoning, uitgevoerd door Het Nationale Ballet. In dit artikel richten we ons op de techniek van deze cinemacast.
In Goudse Schouwburg hoeven de brandmelders niet uit. De brand die eind december ‘t Speelhuisin Helmond verwoestte, drukt ons met de neus op een bekend probleem: we gebruiken rookmachines én we hebben automatische brandmelders.
Op vrijdag 30 december werd het ballet Notenkraker & Muizenkoning live vanuit Het Muziektheater in Amsterdam uitgezonden naar tachtig bioscopen in heel Europa. Hans-Willem de Haan beschrijft hoe de uitzending, ook wel ‘cinemacast’ genoemd, tot stand kwam en waarom dit uitstekend past in de operatraditie.
In de vorige Zichtlijnen spraken we uitvoerig over het werk van de mannen en vrouwen die de technici inplannen en de gewerkte uren bijhouden. Nu gaat het over de software. Welke programma’s zijn er? Welke keuzes worden gemaakt en waarom?
De VPT heeft in haar buitenlandbeleid opgenomen dat ze voortrekker wil zijn in het deelnemen van haar bedrijfsleden aan internationale handelsmissies. Culturele uitwisseling en handelsmissies zijn uitstekende manieren om Nederlandse bedrijven de gelegenheid te geven te laten zien hoe bijzonder, innovatief en oplossingsgericht zij op het gebied van theateren podiumtechniek zijn. Economische Zaken denkt bij handelsmissies al snel aan waterbouw, maar nooit aan theaterbouw! De VPT wil daar verandering in brengen en heeft EVD Internationaal (onderdeel van Agentschap NL) benaderd om een handelsmissie voor VPT bedrijfsleden te initiëren. Uitgangspunt daarbij is aan te sluiten bij al geplande culturele uitwisselingen en festiviteiten. De viering van 400 jaar handelsbetrekkingen Turkije-Nederland is de eerste gelegenheid voor een VPT handelsmissie!
In de nieuwe show van Mason vormen video en licht een geheel met de muziek. De twee muzikanten spelen de nummers live met de instrumenten, geluiden en stemmen die op computer staan. Elk element in de muziek correspondeert met een visuele gebeurtenis, waardoor een organisch geheel ontstaat van animaties, licht en muziek. Jorg Schellekens ging kijken in het Haagse Paard van Troje.
Planning is het fundament onder elke productie en organisatie in de podiumsector. In Zichtlijnen besteden we daar in 2012 extra aandacht aan. We beginnen dicht bij huis: personeelsplanning. Wie zijn de planners, hoe maken zij keuzes en tegen welke problemen lopen zij aan? Maud Mentink vroeg het aan de vrouwen en mannen die verantwoordelijk zijn.
Werkgroep publiceert brancheregeling over brandveiligheid. Eerder dit jaar verscheen de brancheregeling Brandveiligheid van decors, doeken en decoratiemateriaal. Wat staat erin? Wat is het belang ervan? En wat is de status van dit document?
De NEN 3140 gaat over het veilig gebruik van elektrische installaties. Wat betekent dit voor de theatersector? Op 19 mei organiseerde het Nederlands Instituut voor Podiumtechniek (NiPT) een dag over dit onderwerp in de Stadsgehoorzaal in Kampen.
Liftinstituut over keuring, inspectie en certificering. De veiligheid van theaterinstallaties is een cruciale factor op en rond de podia. Over de noodzaak van inspecties of keuringen bestaat weinig verschil van mening, en dat certificering zin heeft wordt zelden betwist. Maar wat mag en moet is lang niet altijd duidelijk. De auteurs, beiden werkzaam voor het Liftinsitituut, proberen enige helderheid te scheppen.
Veel nieuwe normen en instrumenten bij landelijk symposium. Op 12 mei 2011 werd het Nationaal Evenementen Symposium gehouden in het Gelredome, op initiatief van de VVEM (Vereniging Van EvenementenMakers) en de VEHB (Vereniging voor Evenementen en Horeca Beveiliging). Bijna 250 professionals, voornamelijk werkzaam bij gemeenten, hulpdiensten en andere overheden, waren naar Arnhemgekomen. Zij kregen een breed programma voorgeschoteld over veiligheid, kwaliteit en beoordeling van publieksevenementen. Ook werd de stichting SKEN gepresenteerd, die keurmerken voor de sector wil uitgeven.
Voor gebruikers van draadloze microfoons verandert er de komende jaren een en ander. In overleg met Agentschap Telecom is bereikt dat met onze sector rekening wordt gehouden.
De grote zaal van De Doelen in Rotterdam heeft, behalve een installatie voormuziekversterking, een aparte installatie om het gesproken woord te versterken. De installatie kwam tot stand in nauwe samenwerking tussen opdrachtgever, akoestisch adviseur en leverancier. Cees Wagenaar beschrijft de eisen, het ontwerp, de problemen die ze in de praktijk tegenkwamen en de uiteindelijke oplevering.
Themadag ‘Veiligheid boven alles’ in Schouwburg De Meerse.
Wie lid is van de VPT, is indirect ook lid van Oistat. Maar hoeveel VPT-leden weten wat Oistat is en doet? Reden voor een interview met Louis Janssen, sinds anderhalf jaar President van Oistat, de internationale organisatie van scenografen, theatertechnici en architecten. ‘Het is nogal wat voor een eenvoudige theatertechnicus om voorzitter te worden van zo’n club.’
Eind september ging in Monaco een opera in première waarin de hoofdpersoon zijn sterfelijkheid probeert te ontlopen door voort te leven in de apparaten, de verlichting en de wanden van zijn woonkamer, die zo één groot levend systeem wordt. Het koor dat de handeling vertelt en becommentarieert bestaat uit elf robots. David Staples reisde van Londen naar Monaco om de opera te zien.
De winst bij energiezuinig licht valt niet te halen in gewicht, bekabeling of op- en afbouw. Die zijn vergelijkbaar met een conventionele set. De grote winst zit hem in het energieverbruik: het aangesloten vermogen van de conventionele set is 141 kW tegenover de duurzame set 24 kW. Het advies van Hugo van Uum aan gebruikers, theaters, gezelschappen: ‘Start met onderzoek! Weet wat je per productie verbruikt. Onderzoek waar je snel resultaat kunt boeken.
Hoeveel energie kunnen we besparen met nieuwe, energiezuinige armaturen? Hoe goed zijn ze voor het belichten van een voorstelling? Hoe beleeft het publiek dit licht? Wat is het artistieke oordeel? De VPT organiseerde een onderzoeksproject. In dit nummer van Zichtlijnen een samenvatting van de resultaten.
Hoeveel energie kunnen we besparen met nieuwe, energiezuinige armaturen? Hoe goed zijn ze voor het belichten van een voorstelling? Hoe beleeft het publiek dit licht? Wat is het artistieke oordeel? De VPT organiseerde een onderzoeksproject. In dit nummer van Zichtlijnen een samenvatting van de resultaten.
Onderzoek naar energiezuinig licht is meer dan het meten van de lichteigenschappen en stroomverbruik. Uiteindelijk staat of valt alles met het subjectieve oordeel van het publiek, de ontwerpers en de artistieke staf. Daarom stond op 3 november in Rotterdam die subjectieve beleving centraal.
De directe aanleiding voor Duurzaamheid on stage! op 6 december in De Spiegel in Zwolle was het onderzoek naar duurzaam theaterlicht, zie elders in dit nummer. Maar het symposium ging verder dan theaterlicht. Het ging ook over doeken en decor, over afval en vervoer. Er waren workshops over ‘meten is weten’ en tips voor snelle besparingen. En bovenal ging het over bewustwording.
De VPT is bezig met een groot onderzoek naar duurzame podiumverlichting. In de vorige Zichtlijnen schreven we over opzet en achtergrond. In dit deel beschrijven we de metingen en de lichtplannen. Op 6 december worden de resultaten gepresenteerd tijdens het symposium Duurzaamheid on stage! in De Spiegel in Zwolle.
De VPT organiseert een groot onderzoek naar de technische neartistieke aspecten van duurzame theaterbelichting. Begin december volgt een symposium. Projectcoördinator Hugo van Uum licht toe.
Bij de voorstelling Nacht dragen de toeschouwers koptelefoons. Tekst, muziek en regie is van Thibaud Delpeut, het geluidsontwerp is van Pim van den Heuvel. Met Coen Jongsma spreken zij over het hoe en waarom van de voorstelling, de soundscapes en de achterliggende techniek.
Ontwerp en techniek van The Song zijn minimalistisch als de voorstelling zelf. Er wordt één bewegende spot gebruikt en er zijn flarden te horen van The White Album van The Beatles. Johan Penson gaf in januari een lezing over The Song tijdens de Vakbeurs Theatertechniek. Niko Bovenberg ging naar Gent om de voorstelling te zien.
Het Gelders Orkest is aansprakelijk voor de gehoorschade van cellist Hans Borstlap. Dat besliste het gerechtshof Arnhem op 18 augustus 2009, na veertien jaar procederen. Orkesten en andere werkgevers in de podiumkunsten vragen zich nu af: kunnen wij ook zo’n procedure aan onze broek krijgen? En wat kunnen we doen om dat te voorkomen? Pauline Beran werpt haar juridische licht op de zaak.
Een slimme, praktische oplossing waar ook veel collega’s iets aan kunnen hebben. Zo’n oplossing is de Straattheaterkar. Bob Wenstedt schrijft over de kar die hij zelf heeft ontwikkeld en gebouwd.
De overheid gaat vanaf 2010 specifieke eisen stellen aan duurzaamheid bij elke inkoop. Vroeg of laat krijgen ook culturele instellingen en hun toeleveranciers hiermee te maken. De auteurs bepleiten dat de sector zelf het voortouw neemt.
De orkestbak is in elk theater een complex gebied, ingeklemd tussen toneel en publiek. De bak moet groot genoeg zijn, goed toegankelijk, akoestisch goede condities bieden en hij moet goed ingericht zijn, niet te koud of te warm, en veilig. Op 4 mei organiseerde de VPT een expertbijeenkomst over dit onderwerp.
Valbeveiliging rond de orkestbak is een actueel thema in de schouwburgen. Een veiligheidsnet is zeker niet dé oplossing voor alle risico’s, maar wel één van de middelen om te verhinderen dat mensen in de orkestbak vallen. En in iedere schouwburg is de situatie weer anders. In dit artikel beschrijft Sebas van Haperen de specifieke problemen en oplossingen in Utrecht.
Op dit moment wordt volop gewerkt aan de Arbocatalogus Podiumkunsten. Wat staat erin? Wanneer is hij klaar? En wat voor status heeft zo’n ding? Hier vindt u de antwoorden.
Vier jaar geleden kwamen vijfenzeventig productieleiders in de podiumkunsten voor het eerst bij elkaar. Edith den Hamer maakt de balans op. Er is veel gebeurd aan uitwisseling en kennisontwikkeling. Concreet resultaat: erkenning voor de productieleiders in de nieuwe CAO.
Misschien kan het Hans Boswinkel Fonds (HBF) iets voor u betekenen in de vorm van een financiële bijdrage. Hierbij gelden wel een aantal voorwaarden.
'Hoeveel avontuur wil een opleiding creëren?' Veilig dit, veilig dat. Alles moet tegenwoordig veilig. Hoe zit het eigenlijk met veilig studeren? Welke risico's lopen studenten theatertechniek tijdens hun opleiding? Het begin van het nieuwe studiejaar is een mooi moment om daar wat licht op te werpen.
Geluid blijft een hoofdzaak De podiumkunsten kwamen vorig jaar als eerste met een arbocatalogus en dat hebben we geweten. Interviews hoe het zo gekomen was. Voorlichtingsbijeenkomsten voor MKB Nederland, VNO-NCW, het Normalisatie-instituut en belangstellende branches. Stukjes in de krant van het ministerie van SZW. Kortom: nieuwsgierigheid, bewondering en enthousiasme. Maar wat hebben we zelf gedaan met onze catalogus?
'Dan moesten we maar gaan staken'
Op 19 mei 1978 legden theatertechnici in Nederland hun werk neer. Een unicum in de theatergeschiedenis. Van de 23 voorstellingen die de gesubsidieerde gezelschappen zouden geven, ging er die dag maar één door - een besloten voorstelling voor gedetineerden in een Rotterdamse gevangenis. De inzet was bescheiden - een werkweek van gemiddeld 50 en maximaal 60 uur. Toch kostte het de nodige moeite, niet alleen om de werkgevers te overreden, maar ook om de technici te overtuigen dat de voorstelling deze ene keer niet moest doorgaan.
De NEN1010 is gewijzigd en er komt een NTA voor tijdelijke installaties. Frank Smit zet de relevante elektrotechnische normen op een rij en kijkt alvast vooruit.
Welke bescherming biedt de arbowet aan de freelancer Vrij en kwetsbaar (2)
Veiligheid op en rond het podium We staan rechtop, nu moeten we nog leren lopen.
Op 22 januari werd de themadag Brandveiligheid decors gehouden in Den Haag bij theater De Appel. De sprekers stonden in het fascinerende decor van de voorstelling Navragen. Voorzitter Bert Determann begon met de constatering dat de podiumsector eigenlijk al behoorlijk brandveilig is. ‘Al kennen we doorgaans de letter van de wet niet, in de podiumsector zelf wordt altijd goed nagedacht, ook over brandveiligheid.’
Overzicht bestaande en nieuwe regelgeving Brandveiligheid van decors.
De voorstelling Amadeus in de regie van Matthijs Rümke speelde in tien theaters door heel Nederland met Jeroen Krabbé als Salieri en Marc-Marie Huybregts als Wolfgang Amadeus Mozart.
De firma Hoza uit het Groningse Scheemda was onlangs prominent in het nieuws. De directeur van dit staalbedrijf had blijkbaar vernomen dat de overheid in de nieuwe Arbowet minder regels wil stellen en het omschrijven van normen en richtlijnen aan de private sector over wil laten.
In Zichtlijnen 104 kon u lezen hoe het zit met arbo in het buitenland, welke regels daar gelden en wie er aansprakelijk is. De werkgever blijft voor de volle honderd procent aansprakelijk voor schade van de werknemer door ongeval of letsel tijdens het werk.
Themadagen VPT tot en met oktober 2006, VPT-lezingenprogramma op Vakbeurs Theatertechniek succesvol verlopen en Nieuwe leden VPT
De podiumkunstenbranche gaat met steun van de overheid de arbeidsomstandigheden aanpakken. Staatssecretaris Hoogervorst van SZW, staatssecretaris Van der Ploeg van OC&W en een aantal werknemers- en brancheorganisaties uit de wereld van de dans, muziek, opera, toneel, pop- en jazzpodia en theater- en concertzalen, hebben hiertoe een intentieverklaring ondertekend.
In het vorige nummer van Zichtlijnen beschreef Niko Bovenberg zijn moeizame pogingen om de WW-uitkering te krijgen waarop hij recht dacht te hebben. Hieronder het vervolg van deze bureaucratische verrassingstocht.
De commissie Veiligheid, Gezondheid en Welzijn in het Theater (VGWT) houdt zich bezig met preventie en volumebeheersing van arbeidsongeschiktheid in de theaterbranche. Hiertoe is zij in continu gesprek met de overheid en geeft zij informatie aan haar leden.
Op dinsdag 25 januari zal staatssecretaris Hoogervorst van Sociale Zaken en Werkgelegenheid op de Vakbeurs in Den Haag een toelichting geven op het Arbo–convenant dat de overheid en de theaterbranche zijn overeengekomen.
Collectieve arbeidsovereenkomsten in het theater Dat er ook voor podiumkunstenaars CAO's bestaan lijkt tegenwoordig vanzelfsprekend.
Bij de buiging aan het eind van de dansvoorstelling Pôles staan er aanvankelijk twee mannen. Pierre-Paul Savoie en Jeff Hall van de Canadese groep PPS Dance hebben samen de choreografie gemaakt die ze ook met z’n tweeën opvoeren. Bij de tweede buiging, waar het luid applaudisserende publiek bij deze succesvolle productie steevast om zal vragen, staan vier mannen op het toneel.
Voor veel kleine organisaties is het niet eenvoudig om voortdurend te werken aan het verbeteren van de arbeidsomstandigheden. Directeuren van dergelijke kleine organisaties moeten dagelijks een groot aantal problemen oplossen. De werkwijze is veelal resultaatgericht.
In Zichtlijnen 57 van maart 1998 hebben we u opgeschrikt met een artikel over het strafrecht in het theater bij overtreding van de Arbeidstijdenwet (ATW).
Het artikel over de verbeteringen aan de PAR leverde nogal wat reacties op. Enkele van deze reacties zijn het vermelden waard.
Sinds 1 januari 1994 is de nieuwe ArbeidsOmstandighedenwet (Arbowet) van kracht. Deze wet zal er ook in het theater toe moeten leiden dat er geen misstanden meer voorkomen op het vlak van de arbeidsomstandigheden. Door de wetgever wordt voortaan gesproken van Arbozorg.
In Zichtlijnen 47 van juni 1996 stonden mogelijkheden en onmogelijkheden voor het verkrijgen van een zogenaamde OVAV-verklaring voor freelancers. Waar kunnen belangstellenden en belanghebbenden nu terecht wanneer zij over deze kwestie vragen hebben?
In het volgende nummer van Zichtlijnen gaat een driedelige serie over normering en benaming van trekkenwanden van start. Om tot overeenstemming over de normen voor de installaties en het gebruik ervan te komen, willen de schrijvers van die reeks graag inventariseren hoe de trekkenwanden in de praktijk gebruikt worden. Wij doen daarom een oproep aan iedereen die een trekkenwand in huis heeft om de enquête in te vullen en op te sturen.
De Vereniging voor Podiumtechnologie houdt op dinsdag 29 augustus haar jaarvergadering in theater Carré in Amsterdam.
Vanaf 10.00 uur bent u welkom, de vergadering begint om 10.30 uur. Na de lunch, die om 12.30 uur op het programma staat en die f. 22,50 kost, zal de bijeenkomst in het teken van Arbo-wetgeving staan. Na de vergadering zal er gelegenheid zijn het theater te bezichtigen. Tenslotte kan er geborreld worden.
Koninklijk Theater Carré ligt aan de Amstel, nummer 115-125, en is bereikbaar per metro (halte Weesperplein, uitgang Weesperstraat-Stadstimmertuin).
Komt Allen!
Brandveiligheidsconcept voor gebouwen met een publieksfunctie.
Te bestellen bij:
Logistiek centrum van de Directie Brandweer en Rampenbestrijding
Chroomstraat 151
2718 RJ Zoetermeer.
De prijs bedraagt f. 17,50 en het bestelnummer is 7610953014.
Een onveilige overstap kan de oorzaak van een ongeluk zijn, of ondeugdelijke apparatuur, of een combinatie van onzorgvuldig handelen en materiaal dat niet volgens de veiligheidsvoorschriften gebruikt wordt (als die er al zijn).
Vrouwen die zich bezig houden met de techniek van een theatervoorstelling waren, en zijn eigenlijk nog steeds, een zeldzaam verschijnsel. Wat beweegt vrouwen er toe in de theatertechniek te gaan? Is het een trend zoals vaak in andere bedrijfstakken te zien valt, of is er meer aan de hand? Waarom kiezen vrouwen zo’n –ook voor mannen- zwaar beroep terwijl er toch ook andere banen in de theaterwereld zijn te vinden? Is deze baan hun eigenlijke doel of willen ze eigenlijk meer of iets anders?
Nederland is bezig met een grote operatie ‘Herziening sociaal zekerheidsstelsel’. Vanuit de gedachte dat het huidige stelsel langzamerhand onbetaalbaar is geworden en dat het heeft geleid tot te grote aantallen mensen die afhankelijk zijn van een uitkering, wordt nu gewerkt aan het beheersbaar maken van zowel kosten, als aantallen.
Is de Nederlandse theatertechnicus goed op de hoogte of maken gezelschappen en gemakzucht hem of haar steeds minder slim? Steeds vaker moet ik constateren dat gezelschappen in Nederland, maar ook in het buitenland, bezig zijn de technische kennis in theaters te verkleinen.
Het is alweer anderhalf jaar geleden dat een overzicht werd gepubliceerd van de diverse Publikatiebladen van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en de NEN-bladen van het Nederlands Normalisatie Instituut die betrekking hebben op omstandigheden binnen het theaterbedrijf.
In de vorige nummers van Zichtlijnen heeft u kennis kunnen nemen van deel 1 van de Duitse aanbevelingen veiligheidsvoorschriften voor het theater, vertaald en op de de Nederlandse situatie toegepast. In dit nummer volgt nu deel 2.
In het Appeltheater in Den Haag draait momenteel de voorstelling Trilogie van het zomerverblijf van Erik Vos, naar een drietal met elkaar samenhangende toneelstukken van de 18e-eeuwse Italiaanse schrijver Carlos Goldoni.
Technici in theaters werken met technici van gezelschappen. Daarbij praten ze met elkaar en bespreken elkaars problemen. Bij de commissie voor aanbevelingen van veiligheidsvoorschriften leidt de inhoud van dergelijke gesprekken nog al eens tot verbazing.
Geachte redactie, c.q. commissie, Naar aanleiding van de aanbevelingen veiligheidsvoorschriften (Zichtlijnen 25, oktober 1992) heb ik enige op- en aanmerkingen. Er wordt geschreven dat de aanbevelingen overgenomen zijn uit Duitsland en aangepast zijn aan de Nederlandse situatie.
Voor de oprichting van de Technische Organisatie Muziektheater (TOM) in 1986 was uiteraard een CAO noodzakelijk. Deze had als belangrijkste kenmerk dat de grenzen die de arbeidswet stelt ten aanzien van de arbeidstijden gehandhaafd zouden kunnen worden.
In Zichtlijn nr. 11, juni 1990 stelde Chris Lievaart in zijn interview met Gerard Voskuilen de vraag of er toch niet eens gesproken zou moeten worden over het recht voor theatertechnici om met 55 jaar met pensioen te gaan.
In de serie monografieën van technische beroepen is een toneelmeester van een middelgrote schouwburg aan de beurt. Voor het interview stond Gert Mensink van Schouwburg Hengelo model.
De haren te berge Geachte redactie, In Zichtlijn nr. 10 (april 1990) berichtte ik over de perikelen rond de reorganisatie van het Cultureel Centrum Amstelveen. Hierover later meer.
Als lid van de veiligheidscommissie heeft John Lakwijk, theatertechnicus in de Stadsschouwburg van Eindhoven, zich georiënteerd op de ARBO-wet, waarover hieronder een eerste verslag van zijn hand.
Toneelgroep Amsterdam bracht op 4 april j.l. de première van Ballet. Dit is geen balletvoorstelling maar een toneelstuk, geregisseerd door Gerardjan Rijnders. Op het moment dat dit artikel geschreven wordt, woeden de repetities nog in volle hevigheid in de Stadsschouwburg in Amsterdam.
In Zichtlijn nr. 9 werd door de veiligheidscommissie aandacht besteed aan het fenomeen ‘kettingwerk’ (pag. 20-21). In vervolg hierop wordt in het onderstaande artikel nog iets verder uitgeweid over ‘touwwerk’.
Het bijschrift bij de foto in het artikel van de veiligheidscommissie over kettingwerk in het vorige nummer van Zichtlijn (pag. 20) is niet correct.
In de zomer van 1988 bracht Frits van den Haspel zijn vakantie in de Verenigde Staten door. Het bloed kruipt waar het niet kan gaan, dus bezocht hij her en der een theater.
Elke zes jaar produceert het Festspielhaus in Bayreuth een nieuwe ‘Ring des Nibelungen’. In 1976 werd de ‘Ring’ geregisseerd en ontworpen door Patrice Chéreau (Frankrijk) en Richard Peduzzi, in 1982 door Peter Hall (Engeland) en William Dudley, in 1988 door Harry Kupfer (DDR) en Hans Schavernoch.
De ‘Commissie van aanbevelingen voor de veiligheid in het theater’, kortweg de ‘Commissie veiligheid’ genoemd, is nu een jaar aan het werk. De leden van deze groep (Martin Haars, Hans Derek, Henk ter Haar, John Lakwijk, Ron Weinberg, Frits van den Haspel en Fred-Paul Vogel) komen eens per maand bij elkaar.
Na het succes van A Night at the Cotton Club staat de volgende musical alweer op de planken van Carré. Ditmaal is het Cabaret, samen met Sweet Charity de musicals die dit theaterseizoen door Joop van den Ende worden uitgebracht.
In dit nummer kunt u een interview lezen met de kunstenaar Jeroen Henneman, maker/ontwerper van Hinderlaag. Dit stuk wordt in mei door Toneelgroep Amsterdam weer op het repertoire genomen.
Op 10 februari jl. ging in Het Muziektheater in Amsterdam, de opera La Damnation de Faust van de 19e-eeuwse componist Hector Berlioz in première. De regie van deze productie was in handen van Harry Kupfer, bijgestaan door kostuumontwerper Reinhard Heinrich en decorontwerper Hans Schavernoch.
Beeldend kunstenaar Jeroen Henneman (46) houdt eigenlijk helemaal niet van toneel. Het windt hem niet op, boeit hem niet en het zet zijn fantasie niet in werking. Alleen Pierre Bokma, Peter Oosthoek en Kitty Courbois kunnen hem zo nu en dan nog wel bekoren.
In de Nieuwsbrief is al eerder gemeld, dat direct na de ‘veiligheidsdag’ in Arnhem in april j.l. een aantal leden besloot een commissie van aanbeveling op het gebied van veiligheid op te richten.
Over zware kritiek, duizend kilo verse takjes en dromen van een afstandsbediening
Voor de achtste en voorlopig laatste keer organiseerde Peter Floor (37) afgelopen zomer de Uitmarkt in Amsterdam. Met de nadruk op in Amsterdam. Want de Amsterdamse Uitmarkt, zo mag het van Floor niet heten.
In april bijeenkomst over brandweerzaken, W. Atsma, Podium & Techniek, jaargang 3, nummer 6, december 1981
Elk locatieproject of evenement kent het probleem: de regels voor brandveiligheid zijn overal net even anders. Die lokale verschillen zijn sinds 1 januari 2018 opgelost door het landelijk geldende Besluit BGBOP.
Er zijn ingrijpende fusieprocessen tussen theatergezelschappen en theaters gaande in de grote steden. Dit jaar begonnen Theater Rotterdam en Het Nationale Theater in Den Haag. Amsterdam volgt komend jaar. Wat betekenen die fusies voor de organisatie van de techniek?
The School for Scandal van de Britse schrijver Richard Brinsley Sheridan was de laatste voorstelling van Toneelgroep Baal. Het stuk is geschreven in 1777 voor het Londense Theater Drury Lane, een commercieel theater dat publiek trok met spektakelstukken en decoreffecten. Het is een voorstelling met veel misverstand, roddel, een moralistisch einde en volop aanleiding voor een serie inde-kast-uit-de-kast-scènes.
Media
Advertenties kunnen per e-mail of via WeTransfer worden aangeleverd.
Bestanden
Advertenties bij voorkeur aanleveren als hoge resolutie pdf-bestand, met cmykkleurmodus en de fonts ingesloten. Een hoge resolutie jpeg, tiff of eps kan ook. Advertenties die zijn opgemaakt in een tekstverwerkingsprogramma (bijvoorbeeld Word) kunnen niet digitaal worden verwerkt.
Beeld
Foto’s, logo’s of andere illustraties dienen een resolutie van 300 dpi te hebben. Een beeldschermresolutie (72 dpi), zoals bijvoorbeeld op een website, is niet voldoende voor drukwerk. Let op: indien u jpeg-bestanden verzendt per e-mail, comprimeer ze dan niet.
De theaterbudgetten nemen af, maar de productie blijft vrijwel gelijk. Is hier sprake van een economisch wonder, of gaan de vergoedingen in de richting van het onbehoorlijke? Het Transitiebureau wil dit probleem in kaart brengen en bespreekbaar maken. Een nieuwe gedragscode moet het evenwicht terugbrengen.
Bedrijven die in het afgelopen verenigingsjaar financiële steun verleenden aan de Vereniging:
Bedankt, binnen enkele minuten ontvangt je een e-mail van ons met daarin een persoonlijke link. Klik op de link om een nieuw wachtwoord op te geven.
