Trekkenwanddagboek deel 4: Vier meter in drie kwartier, Hugo Stolwijk, Zichtlijnen 105, maart 2006

De voorstelling Amadeus in de regie van Matthijs Rümke speelde in tien theaters door heel Nederland met Jeroen Krabbé als Salieri en Marc-Marie Huybregts als Wolfgang Amadeus Mozart.

Tijdens de voorstelling werd een plafond van duizend kilo in een changement van drie kwartier vier meter gekanteld met een snelheid van ongeveer een millimeter per seconde. De uitvoering van het decor was in handen van Hugo Stolwijk. De redactie vroeg hem om zijn ervaringen met de verschillende trekkenwanden te noteren.

Amadeus had een week bespeling. Dinsdag was meestal de bouwdag, woensdag tot en met zaterdag voorstelling. Het decorontwerp van Sanne Danz is in een aantal onderdelen te verdelen. 

Op de toneelvloer lag een zilveren balletvloer die verder op het toneel op 40, 80 en 120 cm verhoogd werd. Deze prakkenbouw liep aan de achterkant rond met een diameter van 14 meter. Hier omheen hing van manteaux naar manteaux, via de achterkant van de prakkenbouw, een rondhorizon van voile met een hoogte van 10 meter. Boven de prakkenbouw en tussen het voile in hing een plafond van lamellen. De lamellen hadden een lengte van 14 meter, een hoogte van 40 cm en een dikte van 5 cm. Tussen het voile en het plafond was aan alle kanten een ruimte van een meter om bewegende spots aan verlengstangen op te kunnen hangen, zodat deze net onder het plafond hingen. Om de 40 cm hing een nieuwe lamel en hoe meer naar achteren, hoe korter de lamellen om nog tussen het voile te passen. De lamellen hingen met hele korte staalkabels aan een strip die aan een truss bevestigd was. De truss hing haaks op de trekken. Verdeeld over de hele breedte waren er vijf trussen die van voor- tot achterkant liepen, de buitenste delen taps naar het midden toe. Per truss waren er twee ophangpunten voor de trekken. Deze tien ophangpunten kregen een staalkabel van zes meter verbonden aan een evenaar, zodat het gewicht verdeeld was over twee trekken aan de voorkant en twee aan de achterkant. Deze gekoppelde trekken heb ik in de theaters ‘groep A’ en ‘groep B’ genoemd.

De uitdaging
De onderkant van het plafond hing op acht meter hoogte. Tijdens de voorstelling was er een changement van drie kwartier ofwel 2700 seconden. Over die periode gerekend moest alléén de achterkant vier meter lager komen te hangen. Het was de bedoeling dat de eerste lamel op een vaste plek bleef hangen en de allerlaatste lamel vier meter ten opzichte van de eerste ging zakken. Om dit op te lossen moest groep A maar een meter zakken en groep B ongeveer 3,5 meter. De uitdaging voor de trekkenwand was allereerst het ophangen van de lichttrekken boven het plafond, dan de staalkabels voor het voile en dan het hele plafond. Daarna konden we de halfronde buizen voor het voile inhangen. In totaal waren er 28 trekken in gebruik, over de hele trekkenwand verdeeld. Op de eerste speeldag was er altijd een technische doorloop van het changement, een ‘echte’ doorloop van drie kwartier. Meestal ging het goed, een enkele keer niet. In het dagboek hieronder beschrijf ik wat er goed dan wel mis ging.

Castellum, Alphen aan de Rijn, Centurion
Montageperiode. Veel tijd genomen om het de eerste keer goed onder de knie te krijgen, met name wat het decor kan en niet kan en wat de bouwvolgorde kan verbeteren. Geen enkel probleem met de trekkenwand. Changementlengte van 2700 seconden zonder probleem in te voeren.

Nieuwe Luxor, Rotterdam, Stalogic
Leuke club, bouwen ging snel. Zijn gewend om complexe changementen uit te voeren en namen goed de tijd om alles precies af te stellen. Aangezien Stalogic een changement in maximaal 2000 seconden kan uitvoeren en het changement van het plafond in 2700 seconden ging, heb ik alles in tweeën moeten delen. De merken kregen een tussenmerk en de tijd ging in twee keer 1350 seconden. Alles ging goed, prettig gewerkt.

Orpheus, Apeldoorn, Centurion
Bouwen ging erg snel, tijdens proefchangement eerste probleem met de trekkenwand. Een storing met betrekking tot oververhitting. Na checken wat het precies was, bleek het de sturing te zijn van de elektromotoren. Door middel van het plaatsen van ventilatoren dicht op de sturingkasten werd dit opgelost. Tijdens de rest van de voorstellingen niks aan de hand.

Chassé, Breda, Stalogic
Geen problemen. Alleen ook hier changement in tweeën gedeeld na even rekenen en goed bijhouden van de merken.

De Harmonie, Leeuwarden, TNM
Even wennen aan de andere manier van werken met TNM, dit gaat een stuk langzamer dan met Stakebrand. Onduidelijke manier van programmeren als je als inspiciënt wil weten wat er met ‘jouw’ decor gebeurt, zeker als er mensen onder lopen. Changement liep vast vanwege oververhitting. Na het plaatsen van ventilatoren op de sturingskast boven de kabeltrommel ging alles goed.

Stadsschouwburg Utrecht, Bytecraft
Eigen manier van werken ontstaan bij de technici vanwege hun ingewikkelde trekkenwand bediening. Je kan daar niet ‘even’ een  trek een stukje laten zakken want dat duurt even voor het programmeren. Kostbaar tijdverlies. De minimale snelheid op een Stakebrand computer is variabel, want als je langzamer dan 1 mm/s wil dan zorgt de software ervoor dat er minieme pauzes worden ingelast zodat de afstand nog steeds in de gewenste snelheid word afgelegd. Op een Bytecraft computer is dit niet het geval en loopt het changement dus met 1 mm/s, maar is dus veel te vroeg op zijn merk en dat kan niet. Dus het hele changement opgedeeld in 10 stukken met telkens een wachttijd ertussen om te zorgen dat de snelheid gelijk bleef met de afstand. Bij de proefdoorloop was dit probleem er tussendoor geglipt, we kwamen er pas tijdens de eerste voorstelling achter. Wel kunnen oplossen, maar niet netjes.

Podium Twente, Enschede, Centurion
Spannende start omdat Pieter Smit onze bouwdag ‘vergeten’ had. De vrachtwagen was er om twee uur ‘s middags in plaats van tien uur ‘s ochtends. Daarnaast was het decor te groot voor de treklengte. Met wat passen en meten alles een meter uit het midden gehangen zodat het allemaal paste, met wat inkrimpen van de rondhorizon. Aangezien het hier een Centurion computer betrof en bekwaam personeel, verder geen probleem met de changementen.

Theater aan het Vrijthof, Maastricht, TNM
Voorbereid op pad naar Maastricht. Heb de changementen en kaplijst niet meegenomen uit Leeuwarden, omdat het niet vertrouwd werkt. Als de technici zelf er niet zeker van zijn, wil ik geen kostbare tijd verliezen door alles twee keer te moeten doen als het de eerste keer niet lukt. Dit zou toch via die server gaan? Met de changementen geen problemen gehad.

Carré, Amsterdam, Centurion
Lastig opbouwen met weinig ruimte en twee liften, maar verder ging opbouwen ok. Changementen gingen goed, behalve dat er een keer storing was aan één van de trekken uit een groep. Deze trek ging in storing tijdens een beweging en weigerde nog te bewegen, terwijl de andere trek uit de groep gewoon door ging omhoog. Dit is een levensgevaarlijke fout, want als die trek niet op tijd opgemerkt was, had het volle gewicht aan die ene trek kunnen hangen en hadden er staalkabels kunnen breken, van die trek en van de evenaars en had uiteindelijk het plafond naar beneden kunnen komen. Er werd direct met Stakebrand gebeld en het probleem zou nu opgelost moeten zijn.

De Flint, Amersfoort, handtrekkenwand!
Erg naar uitgekeken om na al die computergestuurde trekkenwanden het ook nog een keer op de hand te doen. Was benieuwd hoe het zou gaan, maar met een extra mannetje boven gaat zo’n plafond van een ton er best snel in. De technici zijn natuurlijk niet anders gewend dan dat de dingen zo gaan, dus het was een leuke periode daar. De changementen gingen goed door middel van tape op de touwen als merk voor de verstreken minuten.

Conclusie
Het changement leverde over het algemeen weinig problemen op. De problemen met oververhitting werden opgelost door het plaatsen van ventilatoren. De changementtijd kon na wat rekenen en het plaatsen van extra merken in tweeën verdeeld worden. Dat de gewichtsmetingen in de verschillende schouwburgen niet goed werken of het helemaal niet doen is bijzonder onhandig, zeker als je met zware lasten werkt en wil zien hoe het gewicht zich verdeelt. De laagste en de hoogste gewichtmeting lagen ruim 200 kilo uit elkaar. Het feit dat Stichting Tekening niet van alle theaters alle nieuwe informatie heeft, leidt tot vertraging als er een nieuwe trekkenwand is geplaatst en trek drieëntwintig niet meer op dezelfde afstand hangt als op de tekening. Het werken met trekgroepen werkt snel als de schouwburg daar ook naar luistert. Soms hebben ze hun eigen redenatie en dan onstaat er verwarring. Wat absoluut steeds beter werkt is dat de trekkenwandoperators steeds meer overweg kunnen met hun nieuwe instrument.

Kaplijst Amadeus

Foto's: Hugo Stolwijk

Terug