In de zomer van 1988 bracht Frits van den Haspel zijn vakantie in de Verenigde Staten door. Het bloed kruipt waar het niet kan gaan, dus bezocht hij her en der een theater.
In Los Angeles trof hij het Shubert Theater aan, waar op dat moment ‘Les Misérables’ draaide. Een bericht over de binnenkant van een Amerikaans musicaltheater.
Shubert Theater
Op bezoek in Los Angeles, de stad waarvan de lengte ongeveer gelijk is aan de breedte van Nederland, ontdekten we dat in het Shubert Theater Les Miz draaide. Een goede gelegenheid voor een uitstapje.
Het duurde even, voordat we kassa en ingang van het theater gevonden hadden. Dit bleek met toneeltoren en al geheel opgenomen in een groot kantoren- en winkelcomplex, bestaande uit 2 grote en 2 kleine torens, waaronder een parkeergarage van 6 verdiepingen lag. Aan de buitenkant van het complex viel niet te zien dat in een van de kleine torens het toneelhuis zat. (illustratie 1)
Na een lange rit over de roltrappen troffen we op de tweede verdieping, midden tussen de winkels, de kassa en entrees tot het balkon aan. (illustratie 2) Les Miz was helaas uitverkocht, maar deze allervriendelijkste mensen waren toch bereid ons in de korte tijd die nog resteerde voor de matinee een rondleiding te geven.
Toneeltoren
Het toneelhuis bleek een ruimte van ca. 18m diep en 33m breed. Er zijn geen manteaus of portaalbrug, hetgeen voor een theater dat ingericht wordt voor een bespeling van enkele maanden of zelfs jaren heel gewoon is. Het theater is eigenlijk een lege doos; de vulling komt met de productie die er een tijd staat. Per productie worden er aanpassingen gemaakt. Een mooi voorbeeld hiervan is de toneelvloer die op stalen balken ligt. De ruimte eronder is leeg, waardoor de mogelijkheid is een deel van de vloer te verwijderen en een verzinking te maken of andere zaken in te bouwen, hetgeen volgens de toneelmeester al een paar keer gebeurd is.
De toneelopening is ca. 17m breed en 7,5m hoog. Rechts is een klein zijtoneel. Het decor van Les Miz besloeg 16,5 x 25m van de ruimte.
De toneeltoren is ca. 27m hoog, en van voor tot achter op elke 20cm voorzien van handtrekken. De buizen van de trekken zijn dun: 40mm.
Er is wel een 6-punts ophanging, maar de verbinding tussen staaldraad en trekbuis was niet in alle gevallen optimaal.
Het loopvlak van de rollenzolder bleek niet te bestaan uit roosters, maar ijzeren buizen om op te lopen en zaken vast te zetten. De rollen van de staaldraden voor de trekken lopen langs het plafond, waardoor je makkelijk over de zolder kan lopen. Op de buizen waren op verschillende plaatsen hulpwielen vastgemaakt, soms voor touw, soms voor staaldraden. Deze werden naar de zijkant geleid voor bediening. Eigenlijk is zo’n systeem van ‘loftlines’ heel handig, want je kan op elke plaats iets laten zakken. Wij hebben daar geen oplossing voor of gebruiken punttrekken die zwaar overbemeten zijn, als het om een simpel doekje gaat. Het verschil is natuurlijk wel, dat zij een theater voor langere periode inrichten en wij per dag wisselen.
Zo hing er in een dergelijke constructie een zijzwart, dat toch niet op en neer hoefde, een stang met 6 schijnwerpers, een contragewicht van een raam dat open en dicht ging. Dit alles dwars op de trekroeden en op een breedte van 1,5m. De touwen voor deze ophanging liepen alle naar de eerste zijbrug en zaten vast op de ‘pinrail’. De pinrail zit aan de toneelkant van de zijbrug, zodat er geen verwarring met de staaldraden van de trekken kan ontstaan.
De trekken worden geladen op de eerste en tweede zijbrug. Er is geen vergrendeling op de kluitenstapel! De bediening van de trekken is manueel. Er is één motor permanent aanwezig bij de trekkenwand om zware lasten op trekken d.m.v. een ons ook niet onbekend winch-systeem (Emmen).
Opbouwtijd ‘Les Miz’
Dit bezoek bleek een prima kans om ook wat meer over Les Misérables aan de weet te komen. Uit het antwoord op mijn vraag naar de lengte van de opbouwtijd van Les Misérables maakte ik op, dat men hieraan twee weken met 50 man had gewerkt. Het decor was aangevoerd in 15 trucks van 16m lengte. De werkweken bestonden uit 6 dagen van 08.00 tot 17.00 uur.
Een respectabele bouwtijd, die overigens ook wel eens veroorzaakt kan zijn door de decoringang. Er was in de parkeergarage een ruimte vrijgehouden voor twee trucks die tegelijk voor de laad- en losruimte konden staan. De lift was echter niet groter dan 3m x 3m, met een hoogte van 2,10m. Er moest dan ook een en ander worden opgestoken via de luiken in de toneelvloer.
Draaischijf
De draaischijf van Les Miz met een diameter van 9m ligt in een schuine toneelvloer. De aandrijving van de schijf is computergestuurd en wordt vanaf de zijkant gecontroleerd met behulp van een monitor. Bij storing gaat men over op handbediening van de elektromotor. Deze heeft een vermogen van 30pk.
Verder stonden er twee met effecten volgestouwde toneelwagens, die rijden met behulp van elektromotoren en bewegen met behulp van pneumatiek, en een achterrolwagen op accu’s.
Licht en geluid
Op 12 5Kw-dimmers in de kelder en 20 schijnwerpers na, behoorde al het licht bij de productie. Er hing van alles, uiteraard van Amerikaanse makelij, in 8 lichttrekken. Het geheel aan licht besloeg 180 kringen en werd gestuurd met een Amerikaanse versie van Strand Light Palette.
Het geluid bestond uit twee 2m hoge racks vol eindversterkers en effectapparatuur op het toneel. Verder een mixer in de zaal en een speakersysteem als cluster boven de opening. In het decor bevonden zich de nodige effectspeakers. In de voorstelling worden slechts 32 zendermicrofoons gebruikt.
Personele bezetting
Een andere vraag die zich opdrong, toen ik me door de stapels apparatuur en decorstukken bewoog, was de hoeveelheid mensen aan een voorstelling van deze musical meewerken. De opsomming van het personeelsbestand achter de schermen is als volgt:
In het totaal dus 26 personen. In sommige changementen gebeurt er zoveel, dat deze mensen ook allemaal tegelijk nodig zijn. Het is me echter niet helemaal duidelijk geworden wie uit bovenstaande lijst bij de show of het theater hoorde.
Verdere bijzonderheden
Ondanks het feit, dat dit decor langere tijd zou blijven staan, ging het hier om een reisdecor, bleek uit het gesprek hierover. Dit was af te leiden uit het gegeven dat de basis van het decor een aluminiumconstructie was (waar wij een constructie van houten latten zouden toepassen). Hierover waren platen triplex gemonteerd, die waren beplakt met vacuümgevormde stenen. Deze waren weer afgeplakt met kaasdoek en opgewerkt met MTL. Uiteraard was het geheel afgeschilderd.
Een laatste bijzonderheid was een toen nieuw type droogijsmachine. Kort samengevat was dit een vat met een rooster. Hierop kon het droogijs uitgestort worde, waarna met ene pomp heet water over het droogijs werd gesproeid. Het voordeel hiervan is dat de rook beter te doseren is en op een te bepalen moment komt. Bijvullen zonder rookonderbreking gaat ook makkelijker. De snelheid van de pomp bepaalt de hoeveelheid rook.
Heel leerzaam, zo’n bezoek aan een soort theater dat wij niet kennen en een soort productie dat bij ons ook heel zelden voorkomt. Ook al was dit bezoek maar heel kort, toch geeft het nieuwe inzichten.
Bedankt, binnen enkele minuten ontvangt je een e-mail van ons met daarin een persoonlijke link. Klik op de link om een nieuw wachtwoord op te geven.
