Theater ‘De Lampegiet’ in Veenendaal, ir Clairette Gitz, Nieuwsbrief 2, november 1988

In Veenendaal is begin dit jaar een nieuw theater geopend, waarvoor in 1982 een besloten prijsvraag was uitgeschreven. Veenendaal kreeg als groeiende gemeente behoefte aan grotere accommodatie voor theateruitvoeringen.

In het centrum van het land ligt de groeigemeente Veenendaal. De gemeente voert campagne voor het aantrekken van handel en industrie en biedt de nieuwe bevolking huisvesting en accommodaties, zoals scholen, kerken, winkels en ruimten voor sport en recreatie. Her en der verspreid over de stad lagen kleinere zalen en het idee ontstond voor een centraal ontmoetingspunt, een sociaal-cultureel centrum, dat uitgroeide tot een theater.

De gemeente besloot tot het uitschrijven van een besloten prijsvraag in het voorjaar van 1982 en twee jaar later maakte men een keuze in de vorm van een combinatie van een aannemer en een architect. Mei 1986 werd de eerste paal geslagen en de officiële opening was op 26 februari 1988. Deze werd verricht door Commissaris der Koningin in de provincie Utrecht, Jhr. Mr P. Beelaerts van Blokland.

Pergola
De stedenbouwkundige situatie stelde nauwelijks randvoorwaarden aan het te bouwen theater. Twee duidelijke elementen zijn  een doorgaande weg met een winkelstraat aan de ene en een flatgebouw aan de andere zijde. Omdat mensen op het theater gaan neerkijken is het dak beweeglijk vormgegeven. De installatieruimten hebben hun eigen vorm gekregen. De architect, de heer Siers van het architectenbureau Wouda BV te Utrecht, heeft de grote elementen van het gebouw zoals de zaal, de toneeltoren en de foyers, een herkenbare menselijke maat gegeven door de gevel te geleden en op te delen in kleinere elementen.

Niet alle ideeën van de architect zijn goed uitgevoerd, tijdens de periode van de directievoering had hij slechts een adviserende taak. Aan de winkelstraatzijde wordt de overgang van het gebouw naar de straat gevormd door een plat dak, dat een terras had moeten worden, en een pergola-achtige constructie, waarin deels een restaurant en een terras zijn geplaatst.

Er zijn 250 parkeerplaatsen achter en naast het gebouw, die pas aangelegd tussen muurtjes en perken nog kaal ogen. Het gebouw staat aan deze zijde los van bebouwing.

De ingang van het gebouw ligt aan de noordzijde bij een pleintje met een waterpartij en een vrolijk ogend afdakje van wapperend tentdoek aan een fors uitgevallen paal.

Filmspoken
Het plan van het complex is opgebouwd uit drie grote delen: het toneel- het zaal- en het foyergedeelte. Eromheen liggen de kleinere functies. Door de ‘losse elementen’-structuur van het gebouw konden er delen afgehaald of toegevoegd worden in het plan-stadium. In het programma van eisen van de prijsvraag werd om een lijsttoneel gevraagd. Onder andere door de ‘geringe’ ervaring van de opdrachtgever, zoals meestal het geval is met het bouwen van theaters, werden er in het plan wel bouwkundige, maar weinig toneeltechnische voorzieningen getroffen in de plan-fase. Tijdens de verdere ontwikkeling o.a. door medespraak van de nieuwe beheerder, is er in een redelijke hoeveelheid voorzien.

Het maximale speeloppervlak van de toneelvloer is 15 x 14 meter, de toneelopening is te variëren door de instelbare manteaus, in de breedte van 10 tot 15 meter en in de hoogte door middel van de portaalbrug van 0 tot 8 meter. De Kerouing houten vloer is isolerend en met demping gemonteerd. De rollenzolder zit op 18 meter hoogte en het dak van de toneeltoren loopt van 24,5 naar 19,5 meter. Er is geen duidelijk achtertoneel en de zijtonelen zijn 5 meter breed, wat voor een balletuitvoering aan de krappe kant is. De ernaast gelegen laad- en losruimte is van het zijtoneel af te sluiten door middel van een elektrische roldeur. Het is een lichte ruimte door daklichten en bovenramen, en er zijn twee roldeuren naar de buitenzijde. Achter een hek bevinden zich hier de kasten met de dimmers, 108 stuks variërend van 2 tot 5 kW en een losse dimmerpack van 2 x 6 van 2 kW ten behoeve van de kleine zaal.

Het aantal aanwezige handtrekken (40) is ooit uit te breiden. De trekkenput is op kelderniveau via een smalle deur bereikbaar. De portaalbrug en de beide zijbruggen zijn met het zijtoneel verbonden door een ladder.

De vloer van het toneel is door middel van een hydraulisch systeem te plaatsen op orkestbak-, zaal- en toneelniveau. Vanaf de achterwand is een filmdoek uit te klappen, dat zich als een basketbalbord door middel van een elektrische lier kan verplaatsen. Het projectiedoek (Peralux) is maximaal 9,5 x 4,5 meter op Cinamascoop-formaat. De spoken op het toneel veroorzaakt door spiegeling op het toneelvlak van de geprojecteerde beelden worden binnenkort om zeep geholpen.

De zaallichtbrug is ingebouwd in de panelen van het akoestisch plafond. De volgende lichttechniek is aanwezig (geleverd door Reiche & Vogel):

• Profielschijnwerpers Nel 2000 8 stuks
• Plano-convex APL 2000 6 stuks
• Profielschijnwerpers AKL 1000 12 stuks
• Plano-convex APL 1000 24 stuks
• Plano-convex Starlux SCE 500/650 12 stuks
• Plano-convex 500 12 stuks
• een volgspot V 2000, en een vierdelige horizonarmatuur (Janero, type Iris 4).

Omdat de zaal af en toe ook geschikt moet zijn voor muziekuitvoeringen is het mogelijk op het toneel een klankkamer te bouwen. De ruime, functionele kleedkamers, twee grote en vier kleine, liggen achter het toneel. Twee deuren geven toegang tot een brede gang direct vanaf het toneel. De gang heeft veel daglicht door schuine lichtkappen, die tegen de toneeltoren zijn aangebouwd. In de kleedkamers zijn lange spiegels bij de schminktafels, waarboven over de gehele lengte tl-bakken zijn aangebracht en stroken ramen.

Pluche
Vanaf het toneel lijken de zaalstoelen dichtbij hetgeen veroorzaakt wordt door de steil oplopende curve van de vloer, die bepaald wordt door de zichtlijnen, waarbij ieder hoofd boven het voorzittende zichtbaar is met als uitgangspunt ‘goed zien is goed horen’. De akoestiek moest worden afgesteld op spreken, de nagalmtijd is 1,4 seconden. De curve van het plafond om de juiste klankweerkaatsing te krijgen is aanvankelijk door de architect bepaald en door de heer Booy van TNO Delft bijgesteld.

Het plafond bestaat uit bordeauxrode platen, waarin de spots van het zaallicht verwerkt zijn. Op de schuin naar achteren toelopende wanden zijn voor de diffusie van het geluid grijze en rode panelen aangebracht, waarachter de speakers (Dolby-systeem) verborgen zitten. De speakers van het spreekgeluid hangen als cluster middenvoor.

De zaal bestaat uit twee delen, het bovenste gedeelte kan afgescheiden worden bij kleinere zaalbezetting. Op het tussenliggende bordes is ruim plaats voor rolstoelen, maar er kan ook plaats ingeruimd worden door het verwijderen van zaalstoelen. In de lage wand van het bordes zit de techniek weggewerkt voor tv/radio-opnamen en voor een regietafel. Er zijn 550 rode pluche stoelen op bruin rode vloerbedekking. De afstand van stoel tot stoel is ruim en varieert van 95 tot 100 cm.

De benedenfoyer ligt in het verlengde van de entree, de vloer is bedekt met een glanzend beige natuursteen (Jura) en loopt deels onder de zaal door, waar zich de garderobe en toiletten bevinden. Twee heldere trappen verbinden de onder- met de bovenfoyer. Deze heeft over de gehele lengte van de gevel een verhoogd gedeelte met zitjes. Twee ronde torentjes leiden naar de regiekamer, die goed zicht heeft op het hele toneel.

Hier staat een lichtcomputer ABS 36/144, een handtafel, die tevens back-up is (PM 10/100) en een afstandsbediening type IRS. De mengtafel is een Soundcraft met 16 kanalen, het geluid wordt versterkt door Yamaha-versterkers, er is digitale effectapparatuur van Alaxis. Voor de onderlinge communicatie is er een uitgebreide Clearcom-installatie.

De zaal is tevens bioscoop, boven de regiekamer zit de projectiecabine. Hier staat een Philips FP30 projector gecombineerd met een 3-plaats non-rewind. Elke plaat kan ongeveer 5.000 meter film bevatten en terugspoelen van de film is overbodig. De geluidsinstallatie is voorzien van een CP 55 Dolby-unit, waardoor zowel mono als Dolby-stereo films vertoond kunnen worden.

Kip en ei
Van de benedenfoyer zijn door middel van een paneel, dat geheel in een lange, ondiepe kast weggeschoven kan worden, kleinere zalen af te scheiden. Deze kunnen zonder geluidsoverlast los van de foyer functioneren. Er is een buffet en de zalen worden gebruikt voor vergaderingen., recepties, etc. Los van het theater wordt een café-restaurant geëxploiteerd, dat er gezellig rose-wit uitziet. De uitgiftebalie voor de kaartverkoop is tevens informatiebalie van het VVV.

De koele, bloksgewijze en uit plaatmateriaal opgebouwde buitenkant van het gebouw verbeeldt een andere sfeer dan de rode pluche binnensluitende zaal. Het grondplan van het gebouw is niet vernieuwend: strook toneel, strook zaal, strook foyer. In het programma van eisen van de prijsvraag werd een lijsttoneel gevraagd: de zoveelste kijkdoos. Welke nieuwe illusies zullen er nog kunnen ontstaan? De kijkdoos is altijd in zichzelf gekeerd, de lijst veroorzaakt de gewenste scheiding tussen publiek en uitvoerenden. Het kip en ei-effect. Opdrachtgevers wensen gebouwen, die ze al kennen. De architect voldoet hieraan binnen het voorgeschreven budget naar kunnen.

Cultureel Centrum ‘De Lampegiet’ Veenendaal

Terug