Wijziging normering elektro, Frank Smit, Zichtlijnen 116, januari 2008

De NEN1010 is gewijzigd en er komt een NTA voor tijdelijke installaties. Frank Smit zet de relevante elektrotechnische normen op een rij en kijkt alvast vooruit.

De NEN1010 is gewijzigd en er komt een NTA voor tijdelijke installaties. Frank Smit zet de relevante elektrotechnische normen op een rij en kijkt alvast vooruit.

Frank Smit

Begin oktober 2007 werd de nieuwe druk van de NEN 1010, veiligheidsvoorschriften voor laagspanningsinstallaties, op de beurs Elektrotechniek in Utrecht gepresenteerd. Dit is inmiddels de zesde druk. De eerste verscheen in 1940, toen nog als N-1010. Het daaropvolgende ‘oranje boekje’ is van 1962 en vormt momenteel de minimumeis voor een elektrische installatie. Een norm legt afspraken vast maar is geen wet. De NEN 1010 moet eerst door aanwijzing in het Bouwbesluit wettelijke status verkrijgen. Het huidige Bouwbesluit verwijst naar de vijfde druk, de nieuwe druk moet nog in het nieuwe Bouwbesluit worden opgenomen. Naar verwachting gaat hier zeker een jaar overheen. Pas dan heeft deze NEN 1010 (2007) wettelijke status en tot die tijd blijft de in 2005 verschenen vijfde druk gewoon van toepassing. Geen paniek dus. Overigens blijft ook gelden dat een installatie moet voldoen aan de norm die geldig was ten tijde van het ontwerp/aanleg van de installatie. Voordat er theaters opgeleverd worden met de nieuwe NEN 1010 zullen we dus zeker een aantal jaren verder zijn. Natuurlijk mag de nieuwe NEN 1010 wel al worden toegepast. Als een opdrachtgever dit wenst of eist kan een installatie volgens de laatste norm ontworpen of aangepast worden. Overigens kennen we in België het Algemeen Reglement op de Elektrische Installaties, de A.R.E.I. Dit is in tegenstelling tot Nederland wel direct een wet, door de Koning ondertekend.
De 6e druk van de NEN 1010 is ten opzichte van de vorige edities weer één boekwerk geworden. De publicatie in lossen delen is hiermee verlaten. Het meest relevante verschil tussen druk 5 en 6 voor de installaties zelf is het toepassen van aardlekschakelaars. In de nieuwe druk is gesteld dat alle wandcontactdozen, ook die in de utiliteit, tot en met 20 Ampère moeten worden voorzien van een 30 mA aardlekschakelaar of zoals de nieuwe benaming wordt: toestel voor aardlekbeveiliging. Voor buitengebruik van verplaatsbaar elektrisch materieel geldt een waarde van 32 Ampère. Verder worden in de nieuwe NEN 1010 richtlijnen voor inspecties voor zowel nieuwe als bestaande installaties vastgelegd. Hier kan middels tabellen de inspectiefrequentie voor installaties gevonden worden.

Powerquality
De kwaliteit van de netspanning speelt een belangrijke rol bij het realiseren van een goede, lees betrouwbare installatie. Vervuiling van het net komt steeds vaker voor. Dimmers, motorregelingen en computers zijn naast de steeds populairdere spaarlampen stuk voor stuk bronnen van vervuiling. Stromen door de Nul in een 3-fasen systeem zijn niet langer meer verwaarloosbaar. Er dient met het toepassen van apparatuur of zelfs bij een spaarlamp-vervangactie rekening gehouden te worden met de invloeden van harmonischen. Dit zijn veelvouden van de grondfrequentie van 50 Hz in het net. Vooral de 3e harmonische is een bekende boosdoener. Onder invloed hiervan kunnen de stromen in de Nul de stromen per fase evenaren of zelfs overstijgen. Men dient hier terdege rekening mee te houden bij nieuwe ontwerpen of wijzigingen in de belasting. De vaak toegepaste regel dat de Nul in bepaalde situaties de halve doorsnede van de fase mocht hebben zal niet langer opgaan.

NTA 8020
Wellicht belangrijker voor de evenementenbranche is het op stapel staan van de presentatie van een Nederlandse Technische Afspraak (NTA) waarin de leemten in de NEN 1010 voor wat betreft ons vakgebied goed worden ingevuld. Onder nummer NTA 8020-20 mogen we een ‘samenvatting/aanvulling’ verwachten van de NEN 1010, toegespitst op tijdelijke installaties zoals we die kennen bij evenementen en locatietheater. In deze NTA wordt vanuit onze dagelijkse praktijk gekeken hoe we een veilige tijdelijke installatie kunnen opbouwen. Het gebruik van multikabels is bijvoorbeeld een standaard verbinding in onze branche maar de NEN 1010 kent deze niet. Verder gaat de NTA in op belastingen van kabels, de vraag welke beveiligingen (zekeringen, aardlekschakelaars) nodig zijn bij tijdelijke installaties, de bereikbaarheid van schakel- en verdeelinrichtingen, en de kwestie van potentiaal vereffening (aarding van truss en podia). 

Al eerder verschenen de volgende NTA’s
Met de hand aangedreven personen-vliegsystemen (NTA 8020-11), Veiligheidsfactoren voor hijs- en hefmiddelen (NTA 8020-10), Brandvoortplanting en rookproductie van zeildoek (NTA 8020-40) Evenementenbeveiliging en publieksveiligheidsdiensten (NTA 8020-30)

Normcommissie Evenementen (NC 363060)
Het Nederlands Normalisatie Instituut in Delft, tegenwoordig NEN, begeleidt het opstellen van normen. Zij maken deze normen niet zelf. Normen ontstaan door de behoefte van gebruikers, fabrikanten en toezichthouders om afspraken vast te leggen. In de Normcommissie Evenementen worden de werkgroepen aangestuurd die zich elk met een bepaald onderwerp bezighouden. Zo is onlangs een nieuwe werkgroep voor podiumconstructies in het leven geroepen. Voorzitter van de Normcommissie Evenementen is Antoinette Wijffels, een van de initiatiefnemers en voorzitter van de branchevereniging PRESA (Production Rental Services Association). Ook de VPT is vertegenwoordigd in deze commissie, naast onder meer de VSCD, VVEM en Brandweer Haaglanden. Nieuwe onderwerpen kunnen worden aangebracht via het secretariaat van de VPT.

NEC 64
Een van de leden van de werkgroep NEC (Nederland Elektrisch Comité) 64 die bezighoudt met het ontwikkelen van de NEN 1010 en ook betrokken is bij het ontwikkelen van de NTA 8020-20 is Peter Coppes. Hij noemt het uniek dat gebruikers in een branche zelf het initiatief voor een NTA hebben genomen. Geen hoge heren die als taak hebben normen op te stellen alleen omdat er normen moeten zijn, maar bedacht en getoetst door mensen uit diezelfde praktijk.
Dat het samenstellen van normen als de NEN 1010 in internationaal verband geen eenvoudige zaak is illustreert Coppes met het normgedeelte dat als aanvullende beveiliging een tweede (300 mA) aardlekschakelaar eist in huisinstallaties. Door het vele heen en weer vertalen van de landstaal in technisch comité-taal en weer terug in landstaal ontstaan interpretaties die niet altijd hout snijden. Dat zoiets toch in een norm komt is dan een betreurenswaardige samenloop van omstandigheden. Correcties komen dan uiteindelijk, mede onder invloed van VNI-UNETO, de vakorganisatie voor installatietechniek, terecht in een aanvullende NPR (Nederlandse Praktijk Richtlijn). Coppes heeft ook een waarschuwing in petto: pas altijd op dat normtoepassing niet een hogere elektrische veiligheid geeft maar een lagere totale veiligheid. Als voorbeeld  noemt hij de toepassing van aardlekschakelaars bij beveiliging van lichtgroepen in een theater. Uitval van de totale verlichting door aanspreken van een aardlekschakelaar na een fout in één van de groepen die deze aardlekschakelaar beveiligt, is niet gewenst. De ontwerper zal hiermee voldoende rekening mee moeten houden.

NEN 3140
Ook is er nieuws te melden over de NEN EN-50110/NEN 3140. Deze normen schrijven het beheer van een elektrische installatie voor en hebben een wettelijke status dankzij de arbowetgeving. Door de verdergaande internationalisering van normen raakt de in 1998 verschenen bundel NEN EN-50110/NEN 3140 (derde druk) achterhaald. Verwacht wordt dat er in 2008  een nieuwe versie verschijnt. Ook hier geldt dat het nog enige tijd zal duren voordat die nieuwe druk een wettelijke status verkrijgt. Tot die tijd moeten we het doen met de huidige druk. Hoewel deze norm reeds in 1998 is gepubliceerd en kort daarop zijn wettelijke status verkreeg, lijkt het er in de praktijk op dat nog niet iedereen zich bewust is van de wettelijke verplichting op periodieke controle van wat zo mooi heet elektrische arbeidsmiddelen. Zeg maar alles met een stekker voor aansluiting op het lichtnet dient met een onderbouwde regelmaat gekeurd te worden. Dit geldt natuurlijk ook voor de ‘vaste’ installatie, zij het vaak met een grotere inspectie-interval. Deze installaties dienen volgens de NEN 1010 geïnspecteerd te worden.

Vakbeurs
Op de Vakbeurs Theatertechniek in Rotterdam zal onder andere door de diverse toeleveranciers aandacht aan de ontwikkelingen op elektrotechnisch gebied worden besteed.

Literatuur
NEN 1010 – 2007, in boekvorm of op CD-ROM, uitgave NEN
Bedrijfsvoering elektrische installaties SPE 3140:1998, uitgave NEN
Bedrijfsvoering elektrische installaties, E3 schouwburgen, concertzalen en bioscopen, Ten Hagen Stam uitgevers  2002
NTA 8020-10/11/30/40, uitgave NEN
Handleiding NEN 1010, Sdu Uitgevers
Handboek NEN 3140, Sdu Uitgevers
Praktijkgids: Werken met laagspanningsinstallaties, NEN 3140 verklaard, uitgave NEN.

Sites
www.nen.nl
www.presa.nl
www.elektrischeveiligheid.nl
www.vakbeurs-theatertechniek.nl
www.sdu.nl

Terug